Birçok Batılı siyasi ve askeri çevre, temas hatlarında Ukrayna kuvvetleri ile Rus muhatapları arasında devam eden muharebelerde daha fazla tank ve zırhlı aracın dahil edildiği bir durumda güç dengesi hesaplarını neredeyse hiç dikkate almadı.

O kadar ki Sovyetler Birliği'nin çöküşünden önce ve sonraki senelerde farklı tayflarıyla önce Sovyet, ardından Rus iç meselelerinin ipleri üzerindeki oyunlara sahne olan mazinin girişimlerine başvuruldu. 

Kimileri, Avrupa Birliği'nin, Rus sosyal ve siyasi çevrelere hitap etmeye yönelik, iç istikrarı sarsmayı ve mevcut rejime muhalif hareketler yaratmayı hedefleyen medya vasıtaları oluşturma yolunda ilerlediğini söylüyor.

Kimileri de Ukrayna güçlerine karşı savaşlarda başarılı olan Çeçen gruplar başta olmak üzere Rus silahlı kuvvetlerini destekleyen güçlerin parçalandığı yönündeki söylentilerle çok daha fazla ilgileniyor.

Kurucusu Yevgeni Prigojin'in onu, 2024'te olması beklenen Rusya başkanlık seçimlerine adayı olarak girebileceği bir "siyasi parti" haline getirmeye niyetlendiğine dair söylentilerin olduğu Wagner grupları da söz konusu Rus silahlı kuvvetler arasında. 

Tüm bunlar, Batılı çevrelerin, daha önce ABD yönetiminin açıkladığı üzere "Putin rejimini devirmek ve Rusya'yı bölmek" konusundaki "ertelenmiş hayalini" gerçekleştirmek için Rus güçlerle olan karşılaşmalarında yeni bir aşamaya geçiş hazırlığı yaptıklarını ifade eden göstergeler.

Uçuşan oklar

Rus siyasi ve askeri yönetimi, silahlı kuvvetlerin üst kademelerinde yaptığı değişikliklerle "evin içeriden yeniden düzenlendiğini" ve geçen yılın eylül ayında yapılan referandum sonuçlarına göre Rusya'ya ilhakını ilan etmeden önce, 24 Şubat 2022'deki "özel askeri harekatın" ilk haftalarında ele geçirdiği dört "Ukrayna" bölgesinde kaybettiği toprakları geri kazanma konusunda her geçen gün gerçekleştirdiği nispi bir ilerlemeyi duyurur duyurmaz oklar, Wagner gruplarına doğru uçtu.

Rus siyasi yönetimi, son on yılın ortasında ortaya çıkan bu gruplarla resmi bir bağlantısı olduğunu inkâr etmenin yanı sıra bu oluşumların Rus Devleti ile hiçbir ilgisi olmadığını ve ondan hiçbir şekilde para almadıklarını belirtti.

Wagner'in kurucusu Yevgeni Prigojin, Rusya'da 2024'ün başında yapılacak başkanlık seçimleri yaklaşırken, bu grupları siyasi bir partiye dönüştürme ihtimaline dair söylenenleri çürütüyor.

Bu söylenti, Rusya Adalet Bakanlığı'nda "yabancı ajan" olarak kayıtlı birçok yayın ve kaynak tarafından fiili olarak dillendiriliyor. 

Aktaran kaynağa göre, "kendi hareketini kurmayacağını", üstelik "kendisini kamusal bir siyasi şahsiyet olarak görmediğini" açıkça dile getiren Prigojin, Batılı kaynakların, "ülke yaşamına katılmayı reddeden seçkinlere yönelik eleştirisi" olarak tarif ettiği durum hakkındaki tutumunu da şu ifade ile açıklığa kavuşturmaya hevesliydi:

Ben sadece çalışıyorum ve benim pozisyonumda herhangi birinin yapması gerekeni yapıyorum.

Bazı kaynaklar Prigojin'i, Rus siyaset sahasının ölen yıldızı Vladimir Jirinovski'nin ayrılmasından doğan siyasi boşluğu doldurmaya çalışmakla itham etti.

Jirinovski, yaklaşan Rusya başkanlık seçimlerine girmeye hazırlanırken yaptığı aşırılık yanlısı açıklamalarıyla biliniyordu.

Bununla birlikte şu an Rus siyaset sahasında mevcut herhangi birinin, bu seçimlere gireceğini resmen duyurmaya karar vermesi halinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le rekabet açısından kayda değer bir ilerleme göstermesinin imkânsız değilse de zor olduğunu söyleyen pek çok gösterge var. 

"Terörist bir suç hareketi"

Bu söylentiler, ABD yönetiminin Wagner'i "terörist bir suç hareketi" olarak nitelediğini açıklaması ve ABD Ulusal Güvenlik Sözcüsü John Kirby'nin, örgütün Ukrayna'da ve başka yerlerde zulüm ve insan hakları ihlalleri işlediğini belirtmesi ile aynı zamana denk geldi. 

ABD yönetiminin Wagner'i, beraberinde getirdiği tüm karşı sonuçlarla birlikte 2016 ABD seçimlerine müdahil olmakla suçlananlar kapsamına alması ise dikkate değer. 

Bununla birlikte silahlı birliklerinin cephede elde ettiği ve Ukrayna'nın güneydoğusunda birçok şehir ve kasabanın geri alınmasıyla sonuçlanan zaferler ışığında, Wagner hareketinin devletle ilişkisine dair pek çok resmî açıklamanın tutarsızlığına da dikkat çekiliyor.

Bir örnek vermek gerekirse; resmi kaynaklar, Rusya Devlet Duması Başkanı Vyaçeslav Volodin'in, "savaşçıların şanını lekelemek" ile itham edilen savaşçıların yargılanmasını mümkün kılacak düzenlemelerin acilen geliştirilmesi için talimat verdiğini aktardı. 

Volodin daha önce, "Askerler, gönüllüler, yedek olarak çağırılanlar ve Wagner hareketi üyeleri dahil olmak üzere ülkemizi savunan herkes kahramandır" sözleriyle Ukrayna güçlerine karşı cephede savaşan herkesin haklar, ödüller ve ayrıcalıklar bakımından eşit olduğuna işaret etmişti.

Aynı şekilde TASS haber ajansı da Kremlin Resmi Sözcüsü Dmitri Peskov'un, ABD'nin Wagner'i terörist bir suç hareketi olarak kabul etme kararına yönelik yorumunu özet halinde aktardı:

ABD, Wagner'i yıllar önce şeytanlaştırdı. Onun şeytanlaştırılmasına dönük bu tür açıklamaları daha dün duymadık, bu senelerdir sürüyor.

Rusya Bugün kanalının ifadesine göre Amerika'nın, Wagner grubunun bir suç örgütü olarak kabul edilmesine ilişkin açıklamaları ne Rusya ne de Wagner nezdinde bir öneme sahip. 

Af emirleri

Rusya Devlet Başkanı'nın savaşçıların affı ve aleyhlerinde verilen yargı kararlarının düşürülmesi yönünde talimat verme ihtimaline ilişkin söylentiler hakkında ise Kremlin kaynakları, Putin'in, tutukluların affedilmesi ve yargı kararlarının geri çekilmesinin, Rus yasalarına göre karar verilebilecek bir konu olduğuna dair sözlerini aktardı.

Bu, Wagner savaşçılarını kapsayacak özel bir istisna yapılmayacağı anlamına geliyor. 

Rusya Bugün kanalına göre bu özel askeri şirketin kurucusu Prigojin, Wagner'in Başkan Putin ve Rusya devlet organlarıyla ilişkisi ve Amerikalı Washington Post'un aralarında bulunduğu Batılı kaynaklarla küresel medya organlarının bu mevzular hakkında yazdıklarını "kışkırtıcı ve saçma" buluyor. 

Prigojin, Washington Post'un tüm sorularına yönelik değerlendirmelerini içeren bir açıklama yayınlayarak yakın zamanda ya da öngörülebilir bir süreden beri Putin ile temasa geçmediğini söyledi.

Ayrıca, Rus silahlı kuvvetlerinin bazı tutum ve hareketlerinin kusurluluğuna dair eleştiride bulunduğuna ilişkin söylenenlere atıfta bulunarak, Ukrayna'daki çatışma esnasında Rus silahlı kuvvetleri yönetimini eleştirmediğini belirtti. 

Prigojin, açıklamasını şu sözlerle sürdürdü:

Silahlı kuvvetlerin ve Rusya Savunma Bakanının çalışmaları konusunda, askeri bir uzman olmadığım düşünülünce, olumsuz, tarafsız veya olumlu herhangi bir değerlendirmede bulunmak haddim değil. Keza bugün Rusya'ya düşman bir ülkenin parçası olarak kabul edilen Amerikan medyasının bu tür sorularına cevap vermemi de mümkün ve uygun bir şey olarak görmüyorum.

Prigojin, Washington Post gazetecilerine, "mutfaklarda dedikodu ve söylenti yayan histerik çarşı kadınları" gibi görünmeme ve "kışkırtıcı, aşağılayıcı ve gülünç sorular sorarak bir nevi bilgi alanı oluşturmaya" çalışmama çağrısı yaptı.

Özellikle demokratik kampa mensup Amerikalı gazetecilerin çoğunun bugün kaba popülizmden mustarip olduğunu düşünen Prigojin, düşüncesini, "Sadece bir çöplükten ibaret hale geldiniz." ifadesiyle özetledi ve Amerikan basınının "bir nebze de olsa tarafsızlık" durumuna geri dönmesini temenni etti. 

Zıtlığın tarafları

Bununla birlikte daha önce Rusya iç sahasının Wagner gruplarının kökeni, faaliyetleri ve statüsü hakkında bir medya karartması ile tanık olunanların iki karşıt tarafında duran gerçek, yakın zamana kadar bu özel güvenlik şirketinin cepheden birçok haber bültenine öncülük etmesinde özetleniyordu.

Üstelik bu silahlı oluşumların varlığına dolaylı da olsa işaret etmeye ve ülke içinde ve dışındaki ilişkileri ile rolleri hakkında konuşmaya çalışan herkesin uzun süredir yüzleştiği inkâr durumundan uzak olarak savaş operasyonlarında oynadığı rollere de odaklanıyordu. 

Rus yönetiminin, Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov'u, General Sergey Surovikin de dahil diğer üç yardımcısıyla Rus güçlerinin başkomutanı olarak tayin ederek yaptığı son değişikliklerin, işleri yoluna koyduğunu söyleyenler var.

Ayrıca, Independent Arabia'nın da birçok haberinde ele alındığı üzere bu, Çeçen savaşçı gruplarıyla birlikte Wagner'i, daha sonra son değişiklikler açıklanmadan önce kabul edilen koordinasyon süreci eksikliklerinden uzak olarak, Ukrayna güçlerine karşı kapsamlı savaş stratejisine göre birleşik komuta tarafından belirlenen konumlarına geri döndürüyor.

Bu, Rus güçlerinin, "dikkati azaltmak ve cephe hattında düzensiz paramiliter grupların kullanımına odaklanmak" ışığında gerçekleştirdiği ve gerçekleştirmeye devam ettiği ilerlemeyle çok geçmeden strateji ve taktiklerde meydana gelen "büyük değişimleri" sonuç verdi.

Amerikan Savaş Araştırmaları Enstitüsü uzmanlarının Wagner'in oynadığı rollere odaklanmaktan geri adım atılmasına ilişkin değerlendirmelerine göre bu, Wagner'i, medyanın onun son birkaç ayda cephedeki faaliyetlerine yakıştırdığı "yüceltme ve büyütme" halinden uzak olarak hak ettiği bağlama yerleştirmek anlamına geliyor.

Konuya başlık olarak seçtiğimiz, "Wagner, Başkan Putin'e rakip olarak seçimlere girmeye hazırlanan bir siyasi partiye dönüşebilir mi?" sorusunun cevabı bu olabilir.