Türk ekonomisi için alarm zilleri çalmaya devam ediyor.
Bazı sektörlerin başlattığı "fiyat sabitleme" kampanyaları çare olmuyor.
Altın yükselişini sürdürüyor. Gram neredeyse her gün rekor tazeliyor.
Dövizin yükselişi durdurulmuyor. Her ne kadar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), piyasaya müdahale etse de artışın önüne geçemiyor.
Dövizin frenlemesinde en çok umut bağlanan "kur korumalı TL vadeli mevduat" (KKM) hesaplarında da beklenen olmadı.
Zira ilk başlarda dövizin daha fazla yükselmesini engelleyen KMM, Merkez Bankası'nın politika faizini düşürmesiyle etkisini yitirdi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Faiz tek haneye düşürülünce çıkış başladı
Sebebi de MB'nin arka kapıda döviz satarak yükselmeyi durdurmaya çalışması ve faiz oranının da düşürerek tek haneye getirilmesi.
Politika faizinin yüzde 9'a çekmesiyle birlikte KKM hesaplarından kaçış başladı.
Bilindiği gibi KKM, 1 doların 18,36 lirayı bulması üzerine 20 Aralık'ta devreye konuldu.
Kur korumalı TL vadeli mevduat hesaplarına ilişkin açıklamalardan sonra dolar düşmeye başlamış ve 12 liraya kadar gerilemişti.
Dövizdeki dalgalanmanın önüne geçilmesi için uygulamaya konulduktan sonra paralarını KKM hesaplarına aktaranlar bir süre servetlerine servet kattı.
Doların 5 Ekim 2022'ye kadar 18,55 ile 18,60 arasında sakin seyir izlemesi KKM'ye ilgiyi azalttı.
Kasım-aralıkta çıkan para miktarı 415 milyar 900 milyon lira
Aslında KKM hesaplarındaki kaçış Ekim 2022'de başladı. 21-28 Ekim 2022'de hesaplardaki çıkış 9 milyar lirayı buldu. Ama KKM'de en büyük kaçış kasım ve aralık aylarında gerçekleşti.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'nin 16 Ocak 2023 Pazartesi günü yaptığı "2022 Yılı Değerlendirmesi 2023 Yılı Hedefleri Programı"ndaki konuşmasında KKM hesaplarında biriken parayı da açıklamıştı.
Bakan Nebati, "KKM hesaplarındaki birikim miktarı 1 trilyon 47 milyar lira TL'ye ulaştı" demişti.
Oysa Nebati daha önce yaptığı açıklamada bu hesaplardaki paranın daha yüksek olduğunu vurgulamıştı.
Örneğin 4 Kasım 2022'de KKM hesaplarındaki para miktarı 1 trilyon 462 milyar 900 milyon liraya ulaşmıştı.
Aradan iki ay gibi bir süre geçerken bu hesaplardaki para azaldı. İki ay içindeki KKM'den çıkan toplam para 415 milyar 900 milyon liraya ulaştı.
Bakan Nebati'nin 1 trilyon 47 milyar liraya ulaştığını ifade ettiği hesaplardan çıkışın hızlanacağı ifade ediliyor.
Zira bu hesaplardaki birikimlerini tutanlar, kazançlarının azaldığını düşünerek paralarını çekip başka yerde değerlendirmeyi tercih ediyor.
"Garabet sistem tam bir adaletsizlik örneği"
Gelinen noktayı Independent Türkçe'ye değerlendiren Gelecek Partisi Sözcüsü, ekonomist Serkan Özcan, KKM hesaplarının devlete ciddi bir yük getirdiğini ama soruna çözüm olmadığını söyledi.
Özcan'a göre kuru korumalı TL vadeli mevduat denilen sistem garabet. Her şeyden önce bir adaletsizlik örneği.
300-500 insanı dolar almaktan vazgeçirmek için 85 milyonun vergisinin bunlara verildiğini ifade eden Özcan, "Ciddi bir gelir adaletsizliği yapıldı" dedi.
İkincisiyle yapılan hesaplamalara göre sistemin başladığı günden bu yana bugünkü kur düzeyinden toplam ödenen ve ödenecek olan farkın 250 milyar lirayı bulduğunu vurgulayan Özcan, "Bunu teşvik etmek için bir de vergiden vazgeçildi. Vergiden vazgeçilme 10 milyarlarca liralık ekstra bir yük getirdi" diye konuştu.
"İnsanlar paralarını artık bu hesaplarda tutmak istemiyor"
"Başka bir şey daha var" diyen Özcan, şöyle devam etti:
KKM ile dolarını Merkez Bankası'na verip, karşılığında Türk lirasına geçenler oldu. MB ‘dolar kur yükselmesin' diye arka kapıdan döviz satılmaya devam ediyor. Merkez Bankası'nın analitik bilançosuna baktığımız zaman bunu görüyoruz. Evet. Şimdi şu an itibariyle özellikle son zamanlarda. Hem uluslararası konjonktürdeki bir miktar dalgalanmaların azalması hem içeride işte bu Rusya-Ukrayna Savaşı'nın yarattığı enerjik fiyatlardaki bir miktar durulma kurda da bir stabilizasyon sağlamış gibi görünüyor. Şimdi kurda stabilizasyon sağlanınca bu kadar düşük faizden insanların paralarını artık bu hesaplarda tutmak istemiyorlar."
"Hem TL mevduat faizi yüksek hem döviz mevduatının faizi"
"Peki insanlar paralarını nerede değerlendirmeyi tercih ediyor" sorusuna ekonomist Serkan Özcan, "Görebildiğimiz kadarıyla bankalar, kur korumalı mevduat sisteminden çıkıp normal Türk lirası sisteme geçenlere yüzde 25-30 oranında faiz önermeye başladı. Bir kısım insan bir miktar parasını buraya aldı. Onun dışında yine son dönemlerde biliyorsunuz Türkiye'de enflasyonun da etkisiyle borsada şişen ağır bir balon var. Ciddi bir balon var. Bu balona da bir miktar açıkçası yatırımcının geçip orada yatırım yaptığını düşünüyoruz. Burada asıl altı çizilmesi gereken konu sizin de söylediğiniz gibi yüz milyarlarca liralık vergi kaybına ve doğrudan aktarıma mal olmasına rağmen kur korumalı mevduat sistemi hiçbir işe yaramadı. Aslında bunu ilk günden beri söylüyoruz" diye cevap verdi.
"Liyakat ve ehliyet olsaydı bugün daha istikrarlı bir ekonomi olurdu"
"Doğru yönetilmeyen bir para politikasında, bu şekilde garabet ve ucube mekanizmaları getirerek hiçbir şeyi uzun vadeli çözme şansınız yok" tespitinde bulunan Özcan sözlerini şöyle tamamladı:
Kur korumalı mevduat sistemine geçmek yerine aklı başında liyakatli bir ekiple, doğru bir para politikası uygulansaydı bugün dolar gördüğümüz yerin bile altında olabilirdi. Yani biz çok ağır bir bedel ödüyoruz. Sanki diyorlar ki biz kuru korumanın mevduat sistemine böyle bir mekanizmaya mecburduk. Hayır değildik. Biz adam akıllı bir para politikası yapılmadığı için liyakatsiz bir ekibe Merkez Bankası teslim edildiği için hazine liyakatsiz insanların önüne teslim edildiği için ve yanlış politikalar sonucunda mecburen hükümet kur korumalı mevduat sistemine geçti. Oysa bunu yapmak yerine doğru ve anlamlı dört başı mamur çerçevesi çok iyi çizilmiş bir para politikasına geçilmiş olsaydı bugün Türkiye'de bırakın bu yüksek kurları daha düşük kurlarla daha istikrarlı bir ekonomiyle karşı karşıya oluruz."
© The Independentturkish
