Zambiya Devlet Başkanı Hakainde Hichilema, Afrika Liderlik Dergisi (The African Leadership Magazine) tarafından "2022 yılının en iyi Afrikalı lideri" seçildi.
İkinci lider ise ülkesinin bağımsızlık günü kutlamalarını iptal ederek, kutlamalara harcanan miktarla özel ihtiyaç sahibi çocuklar için yurt inşasına karar veren Tanzanya Devlet Başkanı Samia Suluhu Hasan oldu.
Merkezi İngiltere'de olan prestijli yayın organı, Afrika'nın hikâyelerini Afrika perspektifinden anlatmaya ve kıtanın bugün karşı karşıya olduğu kendine has sorunlara çözümler geliştirmeye çalışıyor.
15 binden fazla katılımcının oy kullandığı platformda, 11. kez yılın en iyi Afrikalı siyasi liderinden en iyi Afrikalı eğitimcisine kadar 9 ayrı kategoride en iyiler seçildi.
Geçen yılın Afrika lideri ödülü Kenya Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta'ya verilmişti.
Ödüller, şubat ayında Mauritius'da düzenlenecek törende sahiplerine teslim edilecek.
Ağustos 2021 seçimlerini, rakibi Edgar Lungu'ya karşı açık ara zaferle kazanan Zambiya lideri Hichilema'nın görev süresinin üzerinden yalnızca bir yıl geçmesine rağmen, yılın en iyi Afrika lideri olarak gösterilmesi kıta genelinde geniş yankı uyandırdı.
Hakainde Hichilema, görev süresi boyunca gerçekleştirdiği yurt dışı temasları, ücretsiz eğitime geçiş reformu ve sağladığı geniş kamu istihdamı ile dünya basınında kendisine yer buldu.
Tanzanya ile başlattığı Tazama petrol boru hattı projesi ve yine Tanzanya başta olmak üzere birçok Afrika ülkesini birbirine bağlayan Tazara demir yolu hattının yeniden başlatılacak olması da çok konuşulacağa benziyor.
Okula gidecek ayakkabısının dahi olmadığı yoksul çocukluk yıllarının ardından, kazandığı bursla Zambiya Üniversitesinde lisansını, Birmingham Üniversitesinde ise yüksek lisansını tamamlayan Hichilema bugün Zambiya'nın en zengin iş adamlarının arasında gösteriliyor.
2006'da Ulusal Kalkınma İçin Birleşik Parti'nin (UPND) Genel Başkanlığına gelen Hichilema, 2021 yılında göreve gelene kadar girdiği 5 başkanlık seçiminde de başarılı olamadı.
Üstelik 2017 yılındaki seçim çalışmalarında, HH'in (Hakainde Hichilema) konvoyunun, Zambiya'nın mevcut Devlet Başkanı Edgar Lungu'nun konvoyuna yol vermediği gerekçesi ile başkanın hayatını tehlikeye atmakla suçlanarak tutuklandı ve 100 gün hapis yattı.
Öyle ki, bu gergin seçim atmosferinde, Edgar Lungu seçimi kazandığı takdirde Hichilema'yı tekrar hapse atmakla tehdit etti.
Buna rağmen, seçimi bir milyondan fazla oy farkıyla kazanan Hichilema, demokratik olgunluk göstererek "Merak etme, ben kazandığımda iyi olacaksın, cezalandırılmayacaksın ya da biber gazı yemeyeceksin" sözleriyle Lungu'ya zeytin dalı uzattı.
Afrika kıtasının genelinde görmeye alıştığımız kargaşa ve ayaklanmalardan uzak, barışçıl ve demokratik bir seçim süreciyle Zambiya, tüm dünyaya parmakla gösterilecek bir örnek teşkil etti. Yeni Başkan Hichilema zaferini kutlarken rakibi Lungu da yanındaydı.
Sığır çobanlığından devlet başkanlığına uzanan zorlu yolculuğunda Hichilema'yı başarıya ulaştıran en büyük etkenlerden birinin genç seçmenlerle kurduğu iletişim olduğu söyleniyor.
Bugün Zambiya'daki yedi milyon kayıtlı seçmenin yarısından fazlası 35 yaşın altında ve bu gençlerin yaklaşık beşte biri de işsiz.
Hichilema, altıncı denemesinde elde ettiği başkanlık koltuğuna otururken, yalnızca Zambiya'nın değil, Afrika kıtasının genelinde mevcut olan yolsuzluk ve adam kayırmacılık gibi kadim sıkıntıların yanı sıra, 14,71 milyar dolar ulusal borç, hızla yükselen enflasyon, işsizlik ve hayli çetrefilli madencilik sektörü gibi bir yığın problemi devraldı.
Göreve başladıktan sonra hiç maaş almadığı ortaya çıktığında "Ben alacağım maaşla ilgilenmedim. Amacım ve isteğim, halkın yaşamını iyileştirmek" ifadeleriyle de halkının gönlünü kazanmıştı.
Hichilema, bir yılı geride bıraktığı görev süresince vadettiği reformları ne ölçüde gerçekleştirebildi ve başarılı bir lider olabildi mi?
Bu soruyu cevaplamak pek kolay değil. Hemen her ülkede olduğu gibi, siyasi liderler hakkında sahip olunan görüşler toplum içinde farklılık arz ediyor.
Hichilema'nın destekçileri Zambiya'da topyekûn bir ekonomik dönüşüm ve demokratik yenilenme görürken, karşıtları ise sürekli bir gerileme ve başarısız liderlik söylemleriyle şikâyetlerini dile getiriyor.
Yılın Afrika liderinin en çok konuşulan reformlarının başında, Tazara demiryolunu yeniden canlandırma ve Tazara boru hattı gibi çarpıcı projeler bulunuyor.
Uzmanlara göre, yeni hükümet döneminde ekonomik alanda bazı göstergelerin istikrara kavuştuğu açıkça gözlemlendi.
Enflasyon 2021'de ortalama yüzde 20'den bugün yüzde 9'lara düşerken, Zambiya para birimi kwacha başlıca para birimleri karşısında değer kazandı.
Hükumet sağlık ve eğitim alanlarında yaklaşık 40 bin kişiye istihdam sağladı.
Yalnızca ilköğretimin ücretsiz olduğu ülkede, orta ve lise öğretimini kapsayacak şekilde ücretsiz eğitime geçildi.
Hichilema, kıtanın ikinci en büyük bakır üreticisi olan Zambiya'nın madencilik sektöründe daha öngörülebilir bir yatırım ortamı yarattı, sektörü canlandırmak ve yabancı yatırımları çekmek için teşvikler ve kanuni düzenlemeler gibi önemli adımlar attı.
Lakin ekonomik alanda gösterilen bazı başarıların aksine, muhalefetin düşüncesi vaat edilen geniş çaplı demokratik reformların ve yolsuzlukla mücadelenin beklenildiği gibi olmadığı yönünde.
Eleştiriler, Zambiya'nın resmî kurumlarının Lungu döneminde olduğu gibi şimdi de manipülasyona açık olmaya devam ettiği şeklinde.
Muhalif seslerin susturulması ve hukukun kötüye kullanımının önceki dönemlerden miras kalan yanlış uygulamalar arasında olduğu dile getiriliyor.
Hichilema göreve gelir gelmez yolsuzlukla mücadele noktasında bazı kararlı adımlar attı.
Yaptığı atamalarda rüşvet ve yolsuzluk karşıtlığıyla bilinen saygın isimlere yer verdi. Daha bir yıl öncesine kadar dokunulmaz olan yüksek profilli eski yetkililer tutuklandı.
Ancak, kendi hükümetinde vuku bulan birtakım yolsuzluklara göz yumduğu iddia edildi.
Şahsi varlığını yayımlamayı reddetmesi ile de yolsuzlukla mücadele ve hükümetin şeffaflık ihtiyacı noktasında olumsuz resim çizmiş oldu.
Hakainde Hichilema'nın, Afrika kıtasının parlayan bir lideri olarak gösterilmesi son derece önemli ve olumlu bir gelişme.
Hayat hikayesinde, cebinde hiç para olmadığı dönemlerde girişimcilik ruhunu kaybetmeden sıfırdan başarılı bir ticari kariyer elde etmesi, ardından gelen hapis cezalarına ve kaybettiği beş seçime rağmen direnerek ülkesine hizmet etmek için mütemadiyen çabalaması Zambiyalı gençlere ilham olurken, Zambiya'yı tüm dünyaya tanıtma gayretleri, bu parlak geçmişi ile birlikte uluslararası basında çok geçmeden yer buldu.
Ancak icraatlarını ve ülkedeki değişimi adil bir şekilde değerlendirmek noktasında bir yılı dört ay geçen görev süresinin yeterliliği tartışılır.
Nitekim devraldığı koşullar hiç iç açıcı olmadığı gibi, vadettiği reformların hayata geçirilmesi için de hayli uzun zamana ihtiyaç var.
Buna rağmen umut vadeden lider profili ile Hichilema, şimdiden Afrika'nın yıldızları arasında anılmakta.
Kaynaklar:
1. https://mg.co.za/opinion/2022-08-25-zambias-hichilema-promised-widespread-change-a-year-later-how-much-has-he-accomplished/
2. https://issafrica.org/iss-today/a-few-hitches-for-hichilema
3. https://www.nytimes.com/2022/09/28/world/africa/zambia-hakainde-hichilema.html
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
