Vladimir Zelenskiy’in Ukrayna’sı: Başta devrimdi, şimdi tasfiye mi?

Seçim devrimi, popülist, sosyalist ya da liberteryen devrim, hatta daha heyecanlıların görüşüne bakılırsa Bolşevik devrim… Kullanılan sıfat her ne olursa olsun Kiev’deki herkes bir devrime tanık olduğundan emin.

Ukrayna daha önce tek kişinin yönetimi altına hiç girmedi. Devrilmeden önce diktatörlük kurmaya çalışan gözden düşmüş eski cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç bile bunu beceremedi. Yanukoviç’in 72 milletvekili vardı. Halktan yüzde 73 oranında oy alarak seçilen Vladimir Zelenskiy ise 254 koltukla rekor sayıda milletvekiline sahip.

Zelenskiy ve Halkın Hizmetkarı partisi yapacakları devrimin “iyi” olacağına dair söz vermişti. 

Hepsi siyasetin ön cephesinde yeni olan Halkın Hizmetkarları, ülkeyi yolsuzluk belasından kurtaracağını söylemişti. Aynı zamanda, Avrupa'nın en fakir ikinci ülkesi olan Ukrayna için gelirleri artırma sözü vermiş ve daha dürüst bir siyaset tanıtacaklarını iddia etmişlerdi.

Partiyi eleştirenlerse grubun deneyimsizliğinden ve siyasi düşmanlarına karşı 1917’den çok da farklı olmayan bir tutum sergilediklerinden dem vurmuştu.

Hizmetkarlar zaferlerini kutlarken Ukrayna'nın eski liderleri de çok farklı yaşam tarzlarına alışmak zorunda kaldı.

Zelenskiy’in ekibi seçim öncesi dönemde verdiği en önemli sözlerden komünizmden arındırma yasasını genişleteceği vaadini gerçekleştirirse, eski milletvekillerinin tamamı devlet dairelerinden men edilecek.

Zelenskiy’den önceki cumhurbaşkanı Petro Poroşenko’nun müttefiki, eski boksör ve Kiev Belediye Başkanı Vitali Kliçko siyasi kariyeri için savaş yürütüyor. Kliçko yerel yönetim üzerindeki kontrolünü Zelenskiy’in adamlarından birine kaybedecek gibi duruyor. Kliçko bu hafta yaptığı basın toplantısında, Zelenskiy’in beklenmedik ezici zaferi sonrası önceden verdiği erken seçim çağrısı sözünden caydı ve siyasi konumu için gerekirse mahkemede savaşacağını söyledi.

Ancak yaşananların en çarpıcı yanı Ukrayna’nın 5. cumhurbaşkanı Poroşenko’nun iktidarı kötüye kullandığı iddiasıyla açılan düzinelerce davada ifade vermek zorunda kalması.

Suçlamalar bir gemi yapım alanının satışında vergi kaçırmaktan Rusya'yla kasımda yaşanan ve sonrasında Poroşenko'nun ülke çapında sıkıyönetim ilan etmeye çalıştığı deniz çatışmalarında vatana ihanet ettiği iddialarına kadar geniş bir aralığı kapsıyor.

Zelenskiy kampıyla Poroşenko arasında yok olan bir sevgi bağından bahsetmek de pek mümkün değil. İkili sert bir cumhurbaşkanlığı yarışı vermişti. Yeni yönetim önceki cumhurbaşkanının Zelenskiy’i Kremlin’in ve oligarşinin yardakçısı olarak tasvir etme çabasına dair kızgınlığını saklamıyor.

 

 

Resmiyette Zelenskiy’in ofisi, eski cumhurbaşkanı aleyhindeki cezai soruşturmalarda hiçbir rol oynamıyor. Davalar için genelde nüfuzlu avukat ve eski Yanukoviç yönetiminin Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri Yardımcısı Andriy Portnov bastırıyor. Buna rağmen şüphe uyandıracak yeterli gayriresmi bağlantı var: Portnov, Zelenskiy’in personel şefi hırçın Andriy Bohdan’a yakınlığıyla biliniyor ve bazı söylentiler Bohdan’ı Portnov’un hocası olarak nitelendiriyor.

Pek çok kişi yeni yönetimin halkın mahkumiyet talebine karşı koyamayacağına inanıyor.

Ukrayna'nın en etkili siyasi radyo programlarından birinin sunucusu Valeri Kalniş “Avrupa, siyasi bir rakibin kovuşturulması olasılığına karşı çıkacaktır ama Zelenskiy’in yine de devam edeceğini düşünüyorum. (...) Zelenskiy için kovuşturmayı mantıklı kılan üç neden var: İlk olarak Poroşenko başkanlığı sırasında aşırı zenginleşti; ikinci olarak devlet müfettişleri derinlemesine inceleme yapmaktan artık korkmuyor ve üçüncüsü, bu kişisel bir intikam anı" dedi.

Portnov’un adı bu üçüncü faktörle ilgili her tartışmada ortaya çıkıyor. Avukat, Poroşenko’nun 2014’teki devrim sonrası liderliği döneminde Ukrayna’dan kovulmuş ve yalnızca Zelenskiy’in zaferinin arifesinde Kiev’e geri dönebilmişti. Şimdi, Ukrayna Devlet Soruşturma Bürosu'nu eski cumhurbaşkanına dair suçlamalarla doldurmayı kendi işi haline getirdi.

Poroşenko, avukatı eski cumhurbaşkanı Yanukoviç'in çıkarları için çalışmakla suçluyor. Buna karşılık Portnov da Poroşenko için hissettiği düşmanlığı saklamaya çalışmıyor.

Portnov Kiev'deki öğle yemeğinde The Independent'a “Bu insanları yeryüzünden silmek istiyorum. Poroşenko ülkemizi 5 yıl içinde onlarca yıl geriye götüren bir suçlu. Buna dair kanıtlarım var ve bunu ispat edeceğim" dedi.

Bu sözler Portnov’un ağzından öfkeyle döküldü ve baskılamaya çalıştığı hiddetini zar zor gizleyebiliyordu.

Portnov sözlerini şöyle sürdürdü:

Buna intikam mı diyorsunuz? Bu da sizin yorumunuz. İsterseniz intikam isteğinin gözlerimden taştığını yazabilirsiniz. Ben bunu adaleti sağlamak ve verilen sözü tutmak olarak görmeyi tercih ediyorum. Bu da sizin yorumunuz.

Mücadelesini sürdüren avukat kritik soruya da yerel yönetimle herhangi bir işbirliği içinde olmadığını söyleyerek yanıt verdi ve şunları söyledi:

Bana yardım ediyor olsalardı, Poroşenko çoktan hapsi boylamıştı.

Zelenskiy’in yeni partisinin yüksek rütbeli üyesi ve yolsuzlukla mücadele uzmanı Halina Yançenko da Poroşenko’nun siyasi sebeplerle dava edildiği iddialarını reddetti. “Poroşenko'nun peşinden gitmek” gibi bir emir olmadığını söyleyen Yançenko “Yeni yönetimin dünyayı görme şeklinin bu olmadığını” da sözlerine ekledi.

Ancak bu, Poroşenko’nun kovuşturmadan muaf olacağına anlamına da gelmiyor. Yançenko “Bir suç varsa eğer hesabını vermek zorunda. Ancak bu yargıya ait bir mesele, siyasetçiler yorum yapmamalı" diye konuştu.

Poroşenko yönetiminin üyeleriyse ikna olmadı.

Ukrayna eski Başbakan Yardımcısı İvanna Klimpuş-Tsintsadze The Independent’a mevcut durumun “siyasi zulüm” gibi göründüğünü söyleyerek bunun sadece siyasi bir rakibe karşı değil, tüm siyasi kuvvete yönelik olduğunu sözlerine ekledi. Komünizmden arındırmanın eski milletvekillerini kapsaması için seçimden önce yapılan öneriyi “diktatörlük kurmaya yönelik” diye niteleyen Klimpuş-Tsintsadze, bunu kötü durumdaki ülkeleri için yaşamlarından 5 yıl veren kişilere karşı “yüz kızartıcı” bir davranış biçimi diye tanımladı.

Klimpuş-Tsintsadze “Yeni kurulmuş bu genç takım, Ukrayna siyasetinin eski tuzaklarına düşüyor” dedi. Seçimlerin özgür ve rekabetçi olması doğruydu ancak bu “benzeri olmayan bir tek parti kontrol durumuyla” sonuçlandı.

Klimpuş-Tsintsadze sözlerini şöyle sürdürdü:

Resmi yollardan uzaklaşmak, usul ve kanunları görmezden gelmek gibi bir eğilim var. Bu tehlikeli bir patika, zamanı yavaşça azalan bir bomba

Diğer yorumcularsa ülkenin eski elitlerinin arındırılacağı korkusunun büyütüldüğünü savunuyor.

Interfax Ukraine haber ajansının başkanı ve Ukrayna'nın ikinci cumhurbaşkanı Leonid Kuçma’nın eski basın sekreteri Oleksandr Martinenko, The Independent’a arındırma yasası vaatlerinin miadını çoktan doldurduğunu söyledi. Seçim dönemi heyecanına kapılarak ortaya atıldığını, Zelenskiy yönetiminin de “geri adım atma yolları aradığını” iddia eden Martinenko'ya göre Poroşenko’ya karşı açılan ceza davaları daha çok “eski cumhurbaşkanının sinirlerini bozmaya yönelik bir hamle” gibi görünüyor

Portnov’un açtığı davaların nereye varacağına dair hukuki görüşler farklılık gösteriyor. Dava savcısı Yevgeniya Zakrevskaya ceza kararına yol açabilecek hiçbir aleni kanıt bulunmadığını söyledi. Zakrevskaya Poroşenko'ya karşı davaların daha çok kurnaz Portnov’u “tanıtmak ve onun hakkında bilgi vermek” için açıldığını ortaya attı.

Fakat diğer yorumcular bundan o kadar da emin değil.

Ukrayna Devlet Soruşturma Bürosu kararları Kiev'deki ceza mahkemeleri tarafından karara bağlanıyor. Kriminoloji uzmanı Anna Maliar, eski cumhurbaşkanının arkasında bıraktığı adalet sistemine güvenmek zorunda kalacağını söyledi.

The Independent’a yaptığı açıklamada, bunun ne yazık ki eski cumhurbaşkanının “reform yapıyormuş gibi davrandığı” adalet sistemi olduğunu belirtti. Poroşenko’nun da kaderini belirleyecek olan bu mahkemeler, eski cumhurbaşkanının döneminde kişilere, hükümete ve finansal hevese daha bağımlı hale geldi. Maliar “hedeflerine ulaşmak” için mahkemeleri kullandığını ve çok sayıda etkili düşmanından kurtulduğunu iddia ederek "Sadece bu sebep Poroşenko'nun endişelenmesi için yeterli” dedi.

 

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world/europe

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu