PODCAST | Antik Roma'da Yahudi isim geleneği

"Yaptığım çalışmalarla geçmişe ilişkin gerçekleri gün yüzüne çıkarmaya çalışıyorum ama benim yanıtlayamadığım, karanlıkta kalmış birçok soru var"

Yahudi isim uygulamalarını bir bağlam içerisine koymak için, cumhuriyet döneminin sonundan itibaren, Antik Roma vatandaşları geleneksel olarak üç isim taşıyorlardı.

1.JPG

Bunlar, praenomen, (ilk ve ayırt edici isim); nomen gentilicium (klanın veya aile grubunun adı, cinler) ve ek bir isim cognomen idi (soyadı veya soyadı, takma ad).

Ancak uygulama, katakomb yazıtlarında adı geçen sonraki yüzyıllardaki Roma Yahudileri için alışılmadık bir durumdu.

Latince veya Yunanca isimleri olan Yahudilerin çoğu yalnızca tek isim taşıyordu, ancak bazılarının Lucius Domitius Abbas gibi çift, hatta üçlü ismi olabiliyordu.

Serbest bırakılan kölelerin (libertus) eski sahiplerinin soyadlarını benimsedikleri öne sürüldü ve her özgür adam orijinal adını soyundan gelenler tarafından sürdürülebilecek bir uygulama olan bir cognomen olarak korudu.

Ancak Eski Roma'da Yahudilerin isimlendirilmesi üzerine kapsamlı çalışmalar yapan Leon, bu açıklamayı "tatmin edici olmaktan uzak" olarak tanımlar.

Pompey, Vespasian ve Titus tarafından Yahudiye'ye karşı yürütülen acı seferler sırasında köleleştirilen birçok Yahudi, Romalı "patronlar" veya eski ustalar tarafından veya bunu bir görev olarak gören dindarlarının sağladığı fonlarla serbest bırakıldı.

Bu, Roma'da kaydedilen Yahudi köle sayısının düşüklüğünü etkileyen faktörlerden biri olabilir.

Romalı kadınlar için alışılmış olduğu gibi, Yahudi kızlara erkeklerden daha fazla Latince isim ve daha sık olarak çift isim verildi.

Bununla birlikte, birkaç tane olmasına rağmen, bir Romalı Yahudinin üç isme sahip olması hala nadirdi.

Örnek olarak gösterilen iki yazıt, Julia Irene Arista'nın kitabesi ve Lucia Maecia Sabbatis'in listelendiği Maecius ailesinin bir anıtıdır.

Ancak Julia'nın şu anda Palazzo Spada'da bulunan lahitinin Via Nomentana üzerindeki Sant 'Agnese kilisesinde bulunduğuna inanılıyor; ve Lucia'nın anıtına isimleri dahil edilen Romalı ailenin üç neslinde, Sami olarak kabul edilebilecek tek adı olan "Sabbatis"i taşıyordu.
 

 

Roma Yahudi cemaatinde ataerkil veya incil isimlerinin kullanımı nadirdi.

Bir İshak ve bir Yakup anıldı, ancak hiç kimse İbrahim veya İsrail olarak adlandırılmamış gibi görünüyor.

16'ncı yüzyılda, 70 yaşında Yahudiliğe vekil olduktan sonra "Sara" adını alan bir Beturia (Veturia) Paulina veya Paulla için bir kitabe kaydedildi.
 

Yahudi mezarlarından alınan birçok yazıt, ölenlerin menşei yerlerini gösterir.

3.JPG

Genel olarak, erken Roma İmparatorluğu nüfusunun neredeyse yüzde 10'unu oluşturmuş olabilecek sekiz milyon Yahudi'den 100 bini Cyrenaica'da (Libya), bir milyonu Mısır'da (İskenderiye nüfusunun yüzde kırkı Yahudi olabilir) yaşadığı tahmin ediliyor), iki ve bir Filistin'de yarım milyon, Küçük Asya ve Suriye'de bir buçuk milyon, İtalya'da yüz bin, bunların yaklaşık kırk ila elli bini Roma'da yaşıyordu.

O dönemde dünyayı dolduran Yahudilerin geri kalanından yaklaşık bir milyonunun Roma İmparatorluğu dışında, çoğunlukla Babil ve Partlar'da yaşadığı düşünülüyor.

Korpusun en eskileri arasında olduğu varsayılan Roma'dan gelen Yahudi yazıtlarının çoğu, Monteverde mezarından çıkmış gibi görünüyor.

Bunlardan biri İskender'in oğlu Makedonis adında bir İbrani içindi.

Yurttaşlarının çoğu gibi, Roma ve Bizans Filistin'in önemli bir limanı ve başkenti olan Sezariye'den geldi.

Onun adı, Sezariyeli Yahudilerin isimleri üzerindeki Helenistik etkinin bir örneğidir.

Onun kitabesi, "Doğruların hatırası bir nimet içindir" öğütüyle sona erer: Atasözleri l0: 7'ye atıfta bulunarak, belki de ahlaki yargının tonlarını taşır.

Roma'dan Villa Torlonia mezarından bir başka yazıt, Eusebis'i Sezaryenin karısı Gelasios olarak tanımlıyor ve aynı zamanda "nimet" terimiyle sonuçlanıyor.

Monteverde'den "Sepphoris'li Acone olarak da adlandırılan Ionios" için yazılan hiçbir kitabesi, daha önce başkası için kullanılmış bir taşın arkasına yazılmamıştı.

Mezar taşlarının yeniden kullanılması alışılmadık bir uygulama değildi; Her iki tarafa da yazılan böyle bir taşa "opistograf" denir.

Ionios'un evi olan Sepphoris, MÖ 1'inci yüzyılın başlarında Alexander Jannaeus'un (Yannai) yönetimi altında Hasmon Celile'nin idari başkentiydi.

MÖ 3'üncü yüzyılın başlarında, Haham Yahuda Ha-Nassi'nin Patrikhanesi döneminde ve torunu zamanında, eski İsrail'in en yüksek yönetim organı olan Sanhedrin'in ikametgahı ve iktidardaki İhtiyarlar Konseyi'nin halefi oldu.

Sanhedrin, Kudüs Tapınağı'nın yıkılmasından önce ve sonra Roma döneminde İbrani halkının dini, siyasi ve hukuki işlerini yönetti.
 

 

Tiberialı Alypius, oğulları Iustus ve Alypius ile birlikte Monteverde'ye gömüldü. Celile'deki Antipas'ın ikinci başkenti Tiberias'tan gelen bu göçmen Yunanca bir isim taşıyordu; bir oğlunun Latince adı, diğerinin babasıyla aynı Yunanca adı vardı.

Roma dünyasının Yahudileri, görünüşe göre, çoğu modern Doğu Avrupalı ve Amerikalı Yahudiden farklı bir gelenek olan, yaşayan bir ebeveyn için bir çocuğa isim vermekten çekinmiyorlardı.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU