Rusya'nın Ukrayna'nın başkenti Kiev'e düzenlediği saldırıların ardından 3 sivil hayatını kaybetti, iki altyapı tesisi hasar gördü.
Şehrin belediye başkanı Vitaly Kliçko kent sakinlerine "elektrik tasarrufu" çağrısı yapıyor.
Bir yandan savaş ve saldırılar sürüyor, bir yandan ise hayat...
Kiev'deki bir apartman dairesinde toplananlar karanlık altında İrlandalı grup U2'nun şarkılarını mırıldanıyor.
Bu müziğin bestecisi belli, peki ya Kiev'i karanlığa gömen kamikazelerin yaratıcısı kim?
Gözler İran'ın üzerinde.
Her ne kadar İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, İran yapımı SİHA'ları Rusya'nın kullandığı yönündeki açıklamaları yalanlasa da…
Kenani, ülkesinin savaşın hiçbir tarafına silah ihraç etmediğini söylüyor.
Batılı uzmanlar Rusya savunma sanayisinin başarısız olup olmadığını tartışırken Kremlin de olup biteni yalanlıyor.
Rusların Ukrayna topraklarında kullandığı iddia edilen SİHA'ların ismi "Sardunya-2".
Yıkıcı etkisiyle bilinen kamikaze SİHA'lar bunlar.
Ukrayna, ABD ve müttefiklerine göre ise SİHA'ların asıl adı "Şahid-136".
Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov "Rus isimlerine sahip Rus ekipmanları kullanıyoruz" diyor, iddialar ile ilgili ise "Böyle bir bilgiye sahip değiliz" demekle yetiniyor.
"Başka sorunuz varsa Rusya Savunma Bakanlığı'na iletebilirsiniz" diyerek topu Ukrayna Savaşı süresince çok sayıda eleştiriye maruz kalan Şoygu'nun kucağına bırakıyor.
Son bir haftaya bakıldığında 22 ülkenin İran'dan insansız hava araçları satın almak için talep bulunduğu ise sır değil.
Kiev'e saldırıların ardından ilk açıklama Ukrayna lideri Zelenski'den gelmiş, Rusya'nın İran yapımı kamikaze SİHA'lar kullandığını söylemişti.
İran yapımı silahlı insansız hava araçlarının sadece Kiev'deki saldırıda değil Harkov ve Donbass'ta da kullanıldığı kanaatinde Zelenski.
Ukrayna Dışişleri Bakanı, İran ile diplomatik ilişkilerin kesilmesini öneriyor.
Batı dünyası da Kiev ile aynı fikirde.
ABD'li yetkililer, AB, İsrail…
Herkes Rusların savaşta İran'dan örtülü destek aldığı düşüncesinde.
ABD medyasının önde gelen kuruluşlarından Washington Post da Tahran'ın Moskova'ya 2 bin 400 kilometre menzile sahip "Şahid 136" isimli patlayıcı taşıyan intihar hava araçları takviyesine hazırlandığını yazıyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı, İran'ın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 2231 sayılı kararını ihlal ettiğine yönünde Avrupa'dan gelen değerlendirmesine katıldığını belirtiyor.
Yani "İran, Rusya'ya kamikaze İHA'lar gönderip BM yaptırımlarını ihlal ediyor" deniyor.
Peki, İran'ı yakından takip eden uzmanlar ne diyor?
Tahran gerçekten örtülü şekilde Rusya-Ukrayna Savaşı'na mı dahil oluyor?
Savaşın başından bu yana Ukrayna'ya Bayraktar SİHA'ları açıktan gönderen Türkiye'ye rakip mi oluyor?
İran neden iddiaları reddediyor?
İki uzman, dört soru, dört cevap...
Hemen aşağıda.
Rusya'nın Kiev'de kullandığı SİHA'lar İran'a mı ait?
Arif Keskin: İran'ın özellikle radikal muhafazakâr olarak bildiğimiz basınına baktığımızda, örneğin Devrim Muhafızları ile ilişkili olduğu bilinen bir gazete Rusya'ya bu SİHA'ların satıldığını söylüyor. Resmi kurumlar yalanlasa da üstü kapalı bir doğrulama var. Ukrayna elinde bu İHA ve SİHA'lar ile ilgili belge olduğunu söylüyor.
Serhan Afacan: İran "Hayır" diyor. Ama bunlardan alınan kodlar, alınan görüntüler kullanılan SİHA'ların İran'a ait olduğunu gösteriyor. İran resmi olarak kabul etmiyor çünkü bunu kabul etmesi durumunda kuşkusuz bunun sonuçları olacak. İran'ın Rusya ile olan ilişkilerine bakıp Rusların Ukrayna'da kaybetmesini istemediğini de dikkate aldığımızda Rusya'ya silah yardımı yapmak istediği ortada.
Doğruysa Ruslar neden İran yapımı SİHA kullanıyor, Rus savunma sanayisinin durumu o kadar mı kötü?
Arif Keskin: Rusların savaşta İran yapımı SİHA kullanmasını Rusya savunma sanayinin başarısızlığı olarak görmek gerekiyor. Rusya, Ukrayna savaşı öncesi silah teknolojisinin en önemli güçlerinden biri olarak biliniyordu. Rusya'nın SİHA'larını İran'dan alması bir yönüyle bakıldığında Rusya'nın zaafı ve başarısızlığı. Tabi bu İran'ın bir yönüyle de askeri teknolojilerde nereye kadar gelebildiğini de gösteriyor. Rusya-İran karşılaştırması yaptığımızda bu İran'ın başarısından daha çok Rusya'nın bir başarısızlığı.
Rusya'nın Kiev'e İran yapımı SİHA ile saldırması Putin'in enerji anlamında bir taktik hamlesi mi?
Serhan Afacan: İran temel olarak aslında gaz ihracatçısı bir ülke değil petrolden para kazanan bir ülke. Malum İran'ın ülke içi gaz tüketimi aşırı korkunç. Dolayısıyla buradan para kazanamıyorlar. Peki İran neden "Biz yapmadık" diye ısrar ediyor? Çünkü bu çok büyük bir krize neden olabilir. Her ne kadar İran'ın Ukrayna konusunda Rusya tarafında olduğu bilinse de bunu deklare etmiyor. Elbette İran doğrudan Ukrayna'daki Rus saldırganlığına destek veriyor gibi bir görüntünün ortaya çıkmasını istemiyor. Daha önemlisi İran bir masada oturuyor. Biliyorsunuz nükleer müzakereler hala devam ediyor. ABD ile doğrudan müzakere sürecine geçmeye İran fena halde muhtaç. Aslında ABD de muhtaç. Dolayısıyla ABD ile bir taraftan müzakere ederken dolaylı da olsa Avrupa Birliği'nin soğukta kalma pahasına tavır aldığı Rusya'ya yardım ediyor olmak elbette İran açısından oldukça anlamsız bir davranış olur.
Arif Keskin: İran'ın Ukrayna siyasetiyle bu İHA ve SİHA satışı örtüşmüyor. Çünkü İran Ukrayna krizinden bu yana politikasının aktif tarafsızlık olduğunu söylüyor. Ama İran son kertede taraf oluyor. Bu İran'ın tarafsızlık iddiasıyla çelişen bir durum. İran Ukrayna krizi olduğunda özellikle de Amerikalılar, Avrupalılar ve Batı'nın Rusya'ya ambargoları nedeniyle İran'a bir fırsat doğduğunu düşünmüştü. Özellikle nükleer anlaşmayı hızlıca istediği şekilde imzalayabilirler ve bu yönüyle de Rusya'nın bıraktığı boşluğu, doğalgaz ve petrol nedeniyle İran doldurabilir diye düşünülmüştü. Çünkü İran'ın petrolünü ve doğalgazına enerji piyasasının zorunlu bir ihtiyacı var. Bu ihtiyaç İran'ın nükleer anlaşmasının da daha hızlı, daha kolay ve olumlu katkı sağlayabilirdi. Şimdi ne oluyor? Şimdi tam tersi oluyor. Bu defa İran Ukrayna-Rusya krizinin tarafı oluyor. Ve enerji fırsatını da elinden kaçırmış oluyor. Şu anda İran'daki bazı gazeteler aslında bu İHA meselesinin Rusya'nın bilinçli kullanımı olduğu kanaatinde. Rusya bir yönüyle İran ile Batı arasındaki hem nükleer anlaşmayı bir şekilde sabote ediyor. Bir yönüyle de İran petrol ve doğalgazının dünya piyasasına akmasını engelliyor. Putin bir şekilde kendisine muhtaç kalınmasını istiyor.
Türkiye SİHA'ları Ukrayna'da. Tahran Ankara'nın rakibi mi oluyor?
Arif Keskin: Tahran kendisini elbette Ankara'ya rakip olarak tanımlıyor. Hatta kendi ürettiği İHA ve SİHA'ların dünyadaki benzerleriyle yarıştığı iddiasında. Hatta dünya piyasasına bunu sunduklarını, eski Devrim Muhafızları komutanı Yahya Safevi söyledi. "20 ülke bizden bu SİHA'yı istiyor" dedi. Ve hatta İranlı bir yetkili "Biz Amerika'nın dibinde Venezuela'ya bile bunu satmak istiyoruz" diyor. II. Karabağ Savaşı'nda Türkiye'nin İHA ve SİHA'larının etkili rol oynadığını anımsayacak olursak İran aslında Rusya'ya SİHA ihracıyla hem Türkiye'ye hem Azerbaycan'a ve Kafkasya açısından da bir mesaj vermek istiyor. Yaşananlar askeri-teknolojik yarışın ötesinde. Bütün jeopolitik mücadelenin de bir unsuru olarak sunuluyor.
Serdar Afacan: İran'la Türkiye'nin farklı alanlarda rekabeti var. Bence ekonomi dışında her alanda rekabetleri var. Çünkü ekonomik anlamda Türkiye'nin ürettiği kalemlerde İran pek etkili olamıyor. Ama siyasi anlamda, askeri anlamda -burası izahtan vareste- bu silah teknolojisi alanında İran genelde ilgi, alaka ve dikkatini füzelere verdi. Malum kısa ve uzun menzilli füzeler üretiyor. Uzun süredir bunu yapıyor. Ama İran'ın şu an SİHA'lar konusunda Türkiye ile rekabet edebilecek durumda olduklarını düşünmüyorum. Türkiye'nin ürettiği İHA ve SİHA'lar açıkçası farklı. Bir manada füzeler üzerinden rekabet etmeye çalıştıklarını söyleyebiliriz. Ki; Rusya'nın da füze aldığı söyleniyor. Yani Türkiye ve İran şu an silah sanayinin farklı alanlarında ilerliyorlar. Daha ziyade birbirlerinin çok ayağına basmadan yapılan bir rekabet bu. Aynı sahada farklı kanallardan etkin olmak anlamında bir rekabetten söz edilebilir. Türkiye, Ukrayna'ya SİHA'larını açıktan veriyor, İran ise biraz daha örtülü şekilde veriyor anlaşıldığı kadarıyla.
© The Independentturkish
