Irak'ta bir yıl önce gerçekleşen seçime rağmen henüz hükümet kurulmadı.

Uzun süren çaba, müzakere ve gerginliğin ardından 13 Ekim'de Irak Cumhurbaşkanı belirlendi. 

Genel seçimlerden bir yıl sonra Irak Parlamentosu 269 üyenin katılımıyla Abdullatif Muhammed Cemal Reşid'i ikinci turda 162 oy yeni cumhurbaşkanı olarak seçti.

Reşid dün Bağdat'taki Salam Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda düzenlenen tören ile göreve başladı. 

First Lady törene Kürt kıyafetiyle katıldı

Reşid'in eşi ve Irak'ın yeni First Lady'si Şahnaz İbrahim Ahmed de törene Kürt kıyafetleriyle katıldı. 

Irak Cumhurbaşkanı ve eşi Şahnaz İbrahim ülkede çok fazla tanınan kişiler değil. 

Ancak soyadları aslında onların çok tanınan ve bilinen bir ailenin mensubu olduğunu ortaya koyuyor. 

Abdullatif Reşid, Kürt siyasetinin önemli figürlerinden İbrahim Ahmed'in damadı. 

Bilmeyenler "İbrahim Ahmed de kim" diye sorabilir. Zira İbrahim Ahmed bu yakın dönemin siyasilerinden biri değil. 

Kürt siyasiler Saddam'ın zulmünden dolayı ülkeyi terk ettiler

Kürtleri Saddam Hüseyin'e karşı başkaldırdığı dönemde Molla Mustafa Barzani'nin etkin olduğu bir dönemde siyasete başlayan biri olarak biliniyor İbrahim Ahmed. 

 

 

Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) bünyesinde bir dönem siyaset yapan Ahmed, Molla Mustafa Barzani'den farklı düşünüyordu. 

Kürt siyasiler Saddam'ın zulmünden farklı ülkelere gitmek zorunda kaldı.

Molla Mustafa Barzani, Sovyetler Birliği'ne gitti, çocukları da mecburiyetten İran'da kaldı.

Molla Mustafa Barzani Sovyetler Birliği'nden dönerek tarihi ve karizmatik liderliğiyle tekrar KDP'nin başına geçti.

İbrahim Ahmed KDP'nin bölünmesine yol açtı

Aynı partide siyaset yapan İbrahim Ahmed ise Barzani'yi geleneksel ve feodal olmakla suçluyordu. 

İbrahim Ahmed parti içinde laik-sol bir hizip oluşturarak parti liderliği için mücadele etmeye başladı. 

Liderlik koltuğuna oturamayacağını anlayan İbrahim Ahmed, KDP'nin bölünmesine yol açtı. 

Farklı bir siyasi oluşumla yoluna devam eden İbrahim, bizzat elde edemediği başarıya damadı aracılığıyla elde etti.

Irak yönetimi ile uzlaşan Talabani KYB'yi hızla büyüttü

Büyük kızı Hero İbrahim'in siyasetin parlayan yüzü Celal Talabani ile evlendirdi. 

 

 

Talabani, Irak yönetimiyle uzlaştığı için Kürtlerin yoğun yaşadığı alanda Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni (KYB) hızla büyüttü. 

KYB ile KDP bir süre sonra birbirleriyle savaştı. "Kardeş savaşı" olarak bilenen süreçte her iki taraftan da ciddi kayıplar yaşandı.

Babasının yerine KDP'nin başına geçen Mesud Barzani, kardeş kanının dökülmesine karşı çıktı. Kürt kanının dökülmemesi için elinden gelen yapacağını dair söz verdi. 

Iraklı Kürtlere cumhurbaşkanlığı kapısı açıldı

Saddam döneminde büyük katliamlara maruz kalan Kürtlerin Irak'ta yönetime gelmeleri ABD'nin işgali sonrasında hazırlanan anayasa ile mümkün olabildi. 

Iraklı Kürtlere cumhurbaşkanlığı kapısı açıldı. ABD'nin hazırladığı anayasaya göre cumhurbaşkanlığı Kürtlere, başbakanlık Şii Araplara ve Irak Meclis Başkanlığı ise Sünni Araplara verildi. 

KDP Genel Başkanı Mesud Barzani, bireysel olarak Irak merkezi yönetiminin idaresine hiç talip olmadı.

Barzani daha çok Irak Kürdistan Bölgesi'nin (IKB) yönetimiyle ilgilendi. Uzun süre IKB Başkanı olarak görev yaptı.

Süresini tamamladıktan sonra ise kardeşi İdris Barzani'nin oğlu Neçirvan Barzani bölge başkanı olurken oğlu Mesrur Barzani ise başbakan olarak görev yaptı. 

 

 

Talabani uzlaşmacı tavrıyla takdir topladı

IKB ağırlıklı olarak Barzani ailesi tarafından idare edilirken Irak Cumhurbaşkanlığı makamında kimin oturacağına ise Talabani ailesi hep karar verdi. 

Yani İbrahim Ahmed'in kızı Hero İbrahim'in kocası ve Kürtlerin "Mam Celal" olarak bildiği Celal Talabani bu konuda son sözü söyledi. 

KYB Genel Sekreteri Celal Talabani, 2005 yılında Irak'ın ilk cumhurbaşkanı oldu. İlk döneminde başarılı bir yönetim ortaya koyan ve Ortadoğu'daki "uzlaşmacı" tavrı nedeniyle dünyanın takdirini kazanan Talabani ikinci dönem için tekrar seçildi. 

Cumhurbaşkanlığı seçiminde hep KYB etkili oldu

Ancak Talabani ikinci dönenin başlamasından bir süre sonra felç geçirdi. Son nefesini verdiği 2014 yılına kadar Irak Cumhurbaşkanı olarak görevde bulundu. 

Talabani'den sonra Irak Cumhurbaşkanlığı'nın seçiminde yine KYB etkin oldu. KYB'nin aday göstermesi ve KDP'nin destek vermesiyle Irak'ın ikinci Kürt cumhurbaşkanı bu sefer Fuad Masum seçildi.

İkinci Kürt cumhurbaşkanı Fuad Masum'un ardından yine KYB'de siyaset yapan ancak Talabani ailesiyle arası limonileşen Berhem Salih aday gösterildi. 

Salih'in aday gösterilmesinin sebebiyse KYB'nin Noşirwan Mustafa'nın ayrılığından sonra ikiye bölünmesi gibi bir sürecin yaşanmasının istenmemesiydi. 

Salih de KYB'nin namzedi ve KDP'in desteğiyle seçildi ve bir dönem Irak Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. 

 

 

Fakat ne Fuad Masum ne de Berhem Salih, Celal Talabani gibi bir başarı grafiği çizemedi.

Yine ailenin bir mensubu cumhurbaşkanı seçildi

Onların döneminde uzlaşma pek hayata geçirilemedi. Bundan dolayı Irak'ta kriz, kaos, gerginlik ve çatışma hiç eksik olmadı. 

Bu son seçimde de farklı isimler gündeme geldi. Berhem Salih ikinci kez seçilmek için ısrar etti. 

KYB tekrar Salih'i destekledi ancak bu sefer KDP, Salih'in adaylığına şiddetle karşı çıktı.

Salih'e karşı KDP'nin de desteklediği yine KYB kökenli bağımsız olarak Reşid aday gösterildi.

Her ne kadar soyadı benzerliği olmasa da Reşid de ailenin bir mensubuydu. Yani Talabani'nin oğullarından herhangi biri aday değildi. 

KYB makamın kendi hakkı olduğuna inanıyor

Latif Reşid, Bafıl ve Kubat'ın teyzesinin kocasıydı. Yani Talabani'nin bacanağıydı. 

 

 

İbrahim Ahmed'in kızı Hero İbrahim, Celal Talabani'nin eşiyken, bir diğer kızı Şahbaz İbrahim ise Latif Reşid'in eşi. 

KYB, Irak Cumhurbaşkanlığı makamına oturacak kişinin seçiminin kendi hakkı olduğuna inanıyor. Başka bir ifadeyle bu makamı Talabani ailesine ait olduğu anlayışı var. 

"Hep birlikte Mam Celal'in yolunu koruyacağız"

Bunu açık bir şekilde Talabani'ni oğlu Bafıl Talabani dile getirdi. 

"Birkaç yıl Mam Celal ile çoğunlukla Kek Latif'le yaşadım. Kek Latif, Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin (KYB) bir parçasıdır. KYB'nin her bir parçası KYB'ye ait olmaya devam edecektir. Hep birlikte Mam Celal'in yolunu koruyacağız" diye konuşmuştu KYB Genel Başkanı Bafıl Talabani. 

Bafıl Talabani, Latif Reşid'in KYB ve Kürdistan Demokrat Partisi'nin (KDP) ortak adayı olduğu iddiasını da reddederek, "KDP'nin adayı Kek Hoşyar'dı ki onu yendik, yine KDP'nin adayı Reber Ahmet'ti onu da yendik. Başarısız olacaklarını bildikleri için çekildiler" ifadelerin kullanmıştı. 

 

 

Artık KYB'de söz sahibi olan Bafıl'ın babası Celal Talabani, (1933-2017), öğrencilik yıllarında Kürdistan Öğrenci Birliği Başkanlığı'na, 1959'da ise KDP merkez komitesi üyeliğine seçildi ve laik-sol kanadın en etkin isimlerinden biri oldu.

Celal Talabani, içinden Türkçe, Kürtçe, Farsça ve Arapça muhteşem şiirleri olan Kadiri Şeyhi Abdurrahman Halis Talabani ve büyük hiciv ustası Şeyh Rıza Talabani gibi büyük alim şair ve mutasavvuf, şahsiyetlerin çıktığı Zengene Aşiret Reisi Yusuf Ağa'nın oğlu Kadiri Şeyhi Mela Mahmud'un neslinden gelen Talabani ailesine mensup.

İlk dönemlerde Sosyalist olan Talabani de geleneksel Kürt feodalitesinden gelmekteydi.

Kendilerinden bekleneni topluma veremediler

Aslında 1970'lere kadar topyekûn Kürdistan coğrafyası aynı 'feodal' yapıya sahipti.

Öne çıkmanın, toplum tarafından dikkate alınmanın, lider olmanın en önemli şartlarından biri saygın bir aileye mensup olmaktı.

Laik-seküler, Sosyalist aydınlar 'yeni dönemin' ürünleri olarak 1950'li yıllardan itibaren siyaset sahnesinde boy göstermeye ve etkili olmaya başladı.

Talabani'nin görevini başarıyla sürdürdüğü dünya tarafından kabul ediliyor. Onun başta olduğu dönemde ise Irak bu durumda değildi. Ancak Talabani'den sonra belirlenen adaylar, kendilerinden beklenenleri topluma veremedi. Halk arasında dökülen kanı ise durdurmadı. 

 

 

Reşid'den beklenti yüksek

Şimdi ise aynı aileye mensup biri daha cumhurbaşkanı makamına oturdu. Talabani'nin bacağı İbrahim Ahmed'in damadı Reşid'den çok şey bekleniyor.

Göreve başlayan Reşid, çok yakında cumhurbaşkanı olarak plan ve projelerini açıklayacağını söyledi ancak, bacanağı Talabani gibi uzlaştırıcı olabilecek mi?

Bağdat'taki Salam Sarayı'nda cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturan dördüncü Kürt siyasetçi olan Reşid'in Irak'ın yığınla sorunlarını çözüp çözmeyeceğini zaman gösterecek.

Abdullatif Muhammed Cemal Reşid kimdir?

Reşid, 1944 yılında Irak Kürdistan Bölgesi'nin (IKB) Süleymaniye kentinde doğdu. 

Siyasi kariyeri 1960'lı yıllarda başlayan Reşid, 1968'de Liverpool Üniversitesi İnşaat Mühendisliği bölümünden mezun oldu.

Avrupa'da bulunduğu dönemde Kürt Öğrenci Derneği'nde yöneticilik yaptı.

1976'da Manchester Üniversitesi'nden doktora yaptı. Yemen ve Suudi Arabistan'da FAO proje yöneticisi oldu.

1986'da Kürdistan Ulusal Birliği'nin Birleşik Krallık temsilciliğini yapan Reşid, Irak Ulusal Kongresi Yürütme Konseyi üyeliği görevinde bulundu.

2004-2010 yılları arasında Irak Su Kaynakları Bakanlığı yapan Reşid, bir dönem eski Cumhurbaşkanı Celal Talabani'ye müsteşarlık da yaptı.

Reşid'in ilk mesajı, "Irak ordusu ve Peşmerge'nin fedakarlıklarını asla unutmayacak" şeklinde oldu. 

Irak Anayasası'na göre cumhurbaşkanının görevleri

Anayasasının 58, 60 ,61, 64, 73, 78, 81 maddelerinde cumhurbaşkanın görev ve yetkileri kısaca şu şekilde belirtiliyor:

Irak'ın bağımsızlığı, birliği, güvenliği ve anayasanın korunması.

Ülkenin uluslararası arenada gündeme gelen konularda Temsilciler Meclisi'ni olağanüstü toplamak.

Yasama oturumunun bir aydan fazla uzatılmamasını talep etmek.

Başbakandan güvenini geri çekme ve Temsilciler Meclisi'nden güven oylaması talepte etmek

Başbakanın parlamentoyu feshetme talebinin onaylatmak.

Temsilciler Meclisi kendini feshederse erken seçime gidilmesini sağlamak. 

Hükümeti kurmak için en büyük parlamento fraksiyonunun atanmak.

Görevin boşalması halinde başbakanın görevlerini yerine getirmek.

Başbakana anayasa değişikliği önerebilir ve 7 gün içinde onaylayabilir.

Uluslararası suçlar, terörizm, mali ve idari yolsuzluktan hüküm giymiş kişiler için özel haklarla ilgili olanların yanı sıra, başbakanın tavsiyesi üzerine özel af çıkarılmak.

Uluslararası anlaşma ve anlaşmaların Temsilciler Meclisi'nde onaylanmasından sonra onaylanmak.

Irak Temsilciler Meclisi tarafından onaylanan yasaların onaylanması, alındığı tarihten itibaren 15 gün sonra onaylanmış saymak.

Seçim sonuçlarının onaylanmasını müteakip 15 gün içinde seçilen Temsilciler Meclisi'ni toplantıya çağırmak.

Başbakanın tavsiyesi üzerine madalya ve rozet verilmek. Büyükelçileri kabul etmek. 

Cumhuriyet kararnamelerini yayınlanmak.

İhtisas mahkemeleri tarafından verilen ölüm cezalarının onaylanmak

Nezaket ve tören işlerinde Silahlı Kuvvetler Yüksek Komutanı'nı görevini yürütmek.