Bioswales/biyo-hendekler/yağmur bahçeleri, yağmur suyunu yeraltı suyu tablasına şarj ederken, yağmur suyunun akış hızını yavaşlatmada ve suyu temizlemede en etkili yeşil altyapı uygulamasıdır.
Cadde ve sokaklarda yanlış ağaçlandırma uygulaması ile ağaçlar yağmur suyuna hasret kalmaktadır (Şekil 1). Bu tür ağaçlandırma çalışması ile ağaçların yağmur suyu almaları ve yağmur suyunun toprakla buluşması mümkün değildir.
Cadde, sokak ve meydanlarda ağaçlandırmada ağaçların çevresi beton yığınları ile yükseltilirse yağmur suyunun ağaca ulaşması önlenir ve can ağaçlar yavaş yavaş kurur.
Şehirlerde yağmur suyunu toprakla buluşturmayan ağaçlandırma ve çalılandırma yapılmamalı.
Şekil 1'de görüldüğü gibi yağmur suyuna hasret ağaçlandırma ve çalılandırma çalışması. Ağaçları ve çalıları beton yığınlarına hapsetmeyelim.
Ağaçlarında, çalılarında suya ihtiyacı var. Çevresi betonlaştırılan ağaçlandırmanın işletme maliyeti çok çok yüksek olur.
Sokaklara, caddelere, meydanlara, otoyollara ve kaldırımlara ağaçlar dikerek bioswales/biyo-hendekler/yağmur bahçeleri oluşturuluyor.
Dikilen ağaçların veya mevcut ağaçların çevresinde 'geçirgen' yüzey alanını oluşturularak daha fazla yağmur suyunun toprağa emilmesi, ağacın yeterli su alması ve yeraltı suyunu beslemesi sağlanabilir.
Şehirlerde yağmur suyunu toplayan, göllenmeleri önleyen, akışını kolaylaştıran ve yeraltı suyunu besleyen bioswale/biyo-hendek/yağmur bahçesi ağaçlandırma uygulaması kesitleri Şekil 2'de verilmiştir.
Şehirlerde pratik yağmur bahçeleri/bioswales/biyo-hendekler sel suyu göllenmesini ve sel suyu baskınlarını önler.
Şehirlerde sel baskınlarını ve göllenmeleri önlemek, yağmur suyunu toprağa doğru dren etmek, toprağın nemli ve canlı kalmasını sağlamak ve yeşil altyapıyı geliştirmek amacıyla su baskınlarının ve göllenmelerin olduğu yerlere bioswales/biyo-hendekler/yağmur bahçeleri yapılır.
Şehirlerde kuşların, kelebeklerin ve arıların uçmasını ve bitkilere konmasını ve çocukların öten kuşları, uçan kelebekleri ve kuşları görmesini istiyorsanız yağmur bahçeleri/bioswales/biyo-hendekler yapılmalı.
Biyo-hendekler, olağanüstü doğa filtreleme özelliğine sahiptir. Yağmur suyu ile gelen mikroplastiklerin yüzde 90'ı doğal biyo-hendek sistemleri ile giderilir.
Yağmur bahçelerinde çim ekilmez. Bölgenin kuraklığa dirençli doğal bitki örtüsü ekilir.
New York Şehrinde 12 bin adet Yağmur bahçesi (bioswale) var. Türkiye'deki hangi şehirde ne kadar yağmur bahçesi/bioswale/biyo-hendek var?
2012 yılında New York'da 187 milyon dolar kaynak aktararak bioswales/yağmur bahçesi yeşil altyapı çalışmasını başlatmıştır. Ve bundan "Yılda 400 milyon dolar ek değer elde edeceği tahmin edilmektedir".
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Yağmur bahçelerinin/bioswales/biyo-hendeklerin olduğu şehirlerde yollar deterjanlı su ile yıkanmaz. Deterjanlı su hem yollara hemde yağmur bahçelerine zarar verir.
Meydanlar, yollar, otoparklar, orta refüjler ve caddeler yağmur bahçesi veya bioswale/biyo-hendek olacak şekilde tasarlanmalı.
Aksi durumda sokaklar sular altında kalacak ve sel felaketi etkisi çok yüksek olacaktır. Bioswale/biyo hendek, iklim değişikliğinin etkileriyle mücadele etmek için harika bir yoldur.
Bioswales/bio-hendek/yağmur bahçeleri uygulamasında kamulaştırma maliyetini ve suyun buharlaşmasını sıfırdır.
Lynn Capouya Peyzaj Mimarlığı tarafından oluşturulan açık otoparklarda Bioswales/biyo-hendekler uygulaması Şekil 3'de verilmiştir.
Yağmur bahçesine/bioswale/biyo-hendeğe dönüştürülmüş orta refüjler yollarda suların göllenmesini önler.
Yağmur suyunun akış yönünde yol ile refüj aynı seviyede olmalı ki yağmur suyu, bioswalelerde toplansın. Böylece yağmur suyu;
- Bioswaleleslere akar.
- Yollarda göllenme önlenir.
- Sel vakası minimum olur.
Orta refüjlerde pratik uygulama örnekleri Şekil 4'de verilmiştir.
Bir arenada yeşil çatı uygulaması ile yağmur suyunun çatıdan hasat edilmesi ve açık otoparkta ise yağmur suyunu çevreyle uyumlu yönlendiren bioswales/biyo-hendekler uygulaması Şekil 5'de verilmiştir.
Bioswale uygulaması ve faydaları;
- Harika görüntü oluşturur
- Sel riskini azaltmaya yardımcı olur.
- Kirliliği azaltır
- Biyoçeşitliliğe fayda sağlar.
- Kamu güvenliğini artırır.
- Yaban hayatına katkı verir.
Amsterdam'da yağmur suyunun toprakla buluşmasını sağlayan bioswales/biyo-hendek uygulamasına güzel bir örnek Şekil 6'da verilmiştir.
Yağmur bahçeleri istenirse çok yerde uygulanır. Yağmur bahçesine/bioswale/biyo-hendeğe dönüştürülmüş dönel kavşak uygulaması Şekil 7'de verilmiştir.
Küçük ölçekli: yeşil toplu taşıma durakları, çatılara yağan yağmur suyunu toprakla buluşturuyor, sürdürülebilir hareketliliği, doğa temelli çözümleri bir araya getiriyor. Şehirleri daha keyifli yaşanabilir hale getiriyor ve iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı oluyor (Şekil 8).
Biyoswaleslerin dördü, kaldırımda yer aldıkları ve kaldırım kesimli giriş ve çıkışları içerdiği için "yol hakkı biyoswales" olarak adlandırılır (Şekil 9a).
"Yağmur suyu yeşil sokakları" olarak adlandırılan geri kalan üç biyoswales daha büyüktür ve yağmur suyunun bahçeye girmesi için 90 derecelik bir dönüş yapmasını gerektirmek yerine yağmur suyunun bahçeye daha doğrudan girebilmesi için sokağa doğru uzatılmıştır (Şekil 9b).
Yağmur bahçesi/bioswale/biyo-hendeğinin ve lalelerin olduğu, kelebeklerin/arıların konduğu yollarda/caddelerde yürünebilir yolları ve bisiklet yolları olsaydı orada bisiklet sürmek ve yürümek daha keyifli olurdu.
Herhangi bir dikim gibi, bir bioswale yoğun büyümeyi sürdürmek için periyodik biçme, çalıları veya ağaçları budama veya yeniden tohumlama/yeniden dikme alanları gerektirebilir. Bunun ötesinde, bir bioswale etkinliğini sürdürmek için yardıma ihtiyaç duyar:
- Çöp ve kalıntılarının alınmalı.
- Yabani otları temizlenmeli.
- Bitkileri hastalık belirtileri açısından kontrol edilmeli ve endişeler giderilmeli.
- Verimli çalıştığından emin olmak için kapasitesi test edilmeli.
- Tortu ve diğer kısıtlamalar kaldırılmalı.
- Bitkilerin kirletici maddeleri ne kadar iyi yakaladığını görmek için toprak zaman zaman test edilmeli.
- Zamanla, biriken çamuru çıkarmak ve ekimleri değiştirmek için biyolojik hendek tabanının tesviye edilmesi gerekebilir.
- Birçok organik bileşik zamanla bozulur; bioswales bu malzemelerin su yollarında akışını yavaşlatır ve önlemesi gerekir.
- Patojenler, mikroorganizmaların hedefi haline gelene kadar yeterince uzun süre besin kaynağından yoksun bırakabilir.
- Fosfatlı ve nitratlı inorganik bileşikler, spesifik bioswale bitkileri tarafından emilir.
İngiltere, Sheffield, kamusal alanı iyileştirmek ve sel riskini azaltmak için "Griden Yeşile" projesinin bir parçası olarak bir dizi bioswale yapılmaktadır.
Montreal'de yağmur suyu bahçesi uygulaması ile yeni bir habitat ortamı oluşturulmaktadır.
Bioswales, suyu korumak, su kalitesini iyileştirmek, su yollarındaki kirliliği en aza indirmek ve betonlaşmaya dur demek ve biyolojik çeşitliliği geliştirmek için bir yol sağlar.
Son söz
Bitki örtüsü, düşük büyüyen otlar kadar basit olabilir veya daha uzun büyüyen bitkiler, süs bitkileri, çalılar ve ağaçlarla yerel manzarayı yansıtan minyatür bir ekosistem kadar karmaşık olabilir.
Bölgeye doğal olarak dayanıklı olacakları ve daha az bakım gerektirmeleri gerektiği için yerel bitkiler genellikle tercih edilir.
Bir bioswale'in etkili olması için doğru miktarda eğime ihtiyacı vardır (çok az ve akış havuzları). Çok fazla ve akış, biyolojik bataklıktan geçerken suyun "temizlenmesine" izin vermeyecek kadar hızlı olacaktır - ve hızlı hareket eden sulardan kaynaklanan erozyon olasılığı yüksektir.
Kararsız topraklar bir bioswale'i destekleyemeyebilir. Kil içeriği çok fazla olan topraklar, suyun toprağa etkili bir şekilde sızmasına izin vermez.
Bioswale, şiddetli yağışlar esnasında veya sonrasında sel riskini azaltmak amacıyla genellikle yollara yakın kentsel bölgelerde bulunan doğrusal, içi bitkilendirilmiş ve alçak eğimli bir çukurdur.
Biyo-hendek, yüzey su kaçaklarını emer, tutar ve iletir. Bunun yanı sıra su bitki örtüsü ve toprak katmandan sızarken kirletici maddeleri ve tortuları da temizler.
Bioswale/biyo-hendeği bitki örtüsü seçeneği için farklılık gösterebilir ancak derin köklü yerli bitkiler yaygındır ve tercih edilir.
Kuraklıkla ve biyolojik çeşitlilik kaybıyla mücadele etmek için bioswales/bio-hendek/yağmur bahçeleri yapılır.
İnsanlara bahçelerinde su tutabilecek ve akıntıyı önleyebilecek bioswales/biohendekler yapmaları tavsiye edilmeli. Bu aynı zamanda birçok canlı için yaşam alanı oluşturacaktır.
Birleşik Krallık'ta 400 bin hektarlık iç bahçeler var - ülkenin tüm büyük doğa rezervlerinin toplamından çok daha fazlasını kapsayan geniş bir alan - ve yardım etmek için büyük bir potansiyele sahipler. İç içe geçmiş iklim ve doğa krizleriyle mücadele ediliyor.
Her canlının suya ihtiyacı var. Yusufçuklar ve kızböcekleri, çimen yılanları, kirpiler, tilkiler, kelebekler ve kuşların hepsinin hayatta kalmak için suya ihtiyacı vardır.
Bioswales/biyo-hendekler yağmur suyu yakalar, kanalizasyona karışmasını ve kanalizasyonda aşırı su yükü oluşmasını önler. Kanalizasyonda yağmur suyu miktarını sınırlandırılmasına yardımcı olur.
Atıksu arıtma tesisine yağmur suyu taşınmasını minimize edilir. Yağmurlu havalarda yağmur suyundan dolayı arıtma tesislerinde işletme sorunu minimize edilir.
Biyo-hendekler doğal, ekonomik ve pratik yağmur suyu toplama yapılarıdır.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
