Mamografi ile meme kanseri taramaları tüm dünyada olduğu gibi bizde de uygulanıyor. Bunun için hazırlanmış çeşitli kılavuzlar arasında taramaya başlama yaşı, hangi aralıklarla yapılacağı hakkında farklı tavsiyeler yer alıyor.
Mamografilerin kanser teşhisini artırdığı ama kansere bağlı ölümlerde beklenen azalmanın gerçekleşmediğini gösteren çalışmalar var. Aşırı teşhis, yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçların gereksiz ameliyat, radyoterapi ve kemoterapilere yol açtığı vurgulanıyor ve tarama sadece riski yüksek kadınlara tavsiye ediliyor (1).
İsviçre Tıp Kurulu, beklenen faydayı sağlamadığı gerekçesiyle ülkede yeni mamografi programının başlatılmaması ve devam etmekte olanların da sınırlandırılması tavsiyesinde bulunmuştu (2).
Kısa adı ACP olan American College of Physician'da birkaç ay önce yeni bir meme kanseri tarama kılavuzu yayınladı (3).
Bu yeni kılavuzda mamogram taramalarının meme kanseri riski yüksek olmayan kadınlarda 50 yaşından itibaren iki senede bir yapılması tavsiye ediliyor; 40-49 yaş arası kadınların çoğunda mamografinin muhtemel zararlarının faydalarından daha fazla olduğu vurgulanarak taramalara 40 yaşında başlanmasının risk ve faydalarının doktorlarla konuşulması gerektiği bildiriliyor.
Kılavuz, ortalama riske sahip 75 yaşından büyük veya beklenen hayat süresi 10 seneden az olan kadınlarda mamografi taramalarının sonlandırılmasını tavsiye ederken, ortalama riske sahip her yaştaki kadında meme kanseri taraması için meme muayenesinin kullanılmaması tavsiye ediliyor.
İç hastalıkları uzmanlarından oluşan ACP’nin yeni tavsiyeleri hükümete taramalar konusunda tavsiyeler yapan ve bağımsız uzmanlardan oluşan US-PSTF’nin tavsiyeleri ile uyumlu iken diğer kılavuzlardan bir takım farklılıklar gösteriyor.
Taramaya başlama yaşı ve sıklığı kılavuzlara göre değişiyor
Amerikan Kanser Derneği, taramaların orta derecede riske sahip kadınlarda 45 yaşında başlamasını, 54 yaşından sonra iki senede bir yapılmasını tavsiye ediyor.
Amerikan Radyoloji Koleji (American College of Radiology) ve Meme Görüntüleme Derneği (Society of Breast Imaging) ise taramaların 40 yaşından itibaren her sene yapılmasını, 30 yaşında bir risk değerlendirilmesi yapılarak taramalara daha erken de başlanabileceğini savunuyor.
Meme kanseri taramasına kadın karar vermelidir
Yeni Kılavuzu değerlendiren Cleveland Klinik’ten radyolog Nidhi Sharma, “Herkese uyacak tek bir tavsiye bulunmadığını, kadınların taramalara ne zaman başlanacağına dair kişisel ve ortak bir karar vermeleri için mevcut tüm kılavuzlar hakkında doktorlarıyla konuşmalarının” önemini vurguluyor (4):
Bilgiye dayalı bir karar vermek hastanın kendisi için yapabileceği çok önemli şeylerden biridir; böylece uygun şekilde taranırlar ve kanserleri zamanında yakalanır.
Mamografinin faydaları
Erken ve düzenli yapılan taramalarla meme kanseri erken bir evrede teşhis edilebilir ve geniş kapsamlı cerrahi ve diğer ilave tedavi rejimlerini önleyebilir. Ayrıca kadınlar için endişeyi azaltabilir ve tedavi gerektiren yüksek riskli meme lezyonlarını saptayabilir.
Bununla beraber, aşırı teşhise yol açma ihtimali hakkında çok fazla tartışma vardır.
ACP Kılavuzu, daha az mamogram yapılmasının yanlış pozitif sonuçları, aşırı teşhis, aşırı tedavi radyasyon maruziyetini azaltacağını belirtmektedir.
Bu kılavuzların daha önce anormal tarama sonuçları olan veya kişisel hikâyesi veya genetik faktörlere bağlı olarak meme kanseri riski yüksek olan kadınlar için geçerli değildir.
Her kadın için risk ve fayda düzeyleri farklıdır
Her kadın için risk düzeyi ile fayda düzeyi farklı olduğundan kadın kendisine uygun olan planı geliştirmek için doktoruyla konuşmalıdır.
Kadınlar kendi kendine meme muayenesine dikkat etmeli, senelik muayenelerini yaptırmalı ve sonra kendileri için neyin uygun olduğuna doktorlarıyla beraber karar vermelidir.
Bu karar, bilimsel hesaplamalar ve sayılar yerine değer yargısına dayanmalıdır.
En doğru kararın verilmesi için risklerin ve faydaların değerlendirilmesi kadın tarafından yapılmalıdır, kadın için bir başkası tarafından değil! (4)
Gelelim neticeye
BİR: Bizim kadınlarımıza mamografilerin faydası kadar risklerinin de olabileceği söylenmemesi bir tarafa bu riskleri dile getirenler “kadınları mamografiden soğutmakla, onları kanserin kucağına atmakla” suçlanır ve susturulmaya çalışılır.
İKİ: Hiçbir aklı başında insana hiçbir tıbbi tetkik ve tedavi dayatılamayacağı, bunları yaptırmaya zorlanamayacağı gibi bu aynı zamanda da suç teşkil edeceği unutulmamalıdır (aydınlatılmış onay).
ÜÇ: Daha önce defalarca dile getirdiğim gibi doktorlar insanlar ve hastaları “tam ve doğru bilgilendirmekle” yükümlüdürler, bu kanuni bir mecburiyettir.
Mamografi taramalarının da artı ve eksileri her kadına anlayabilecekleri bir dille anlatıldıktan sonra “taramaya katılıp katılmama kararı daima kadına bırakılmalıdır”.
DÖRT: Kadınlar için “bu gerçekleri anlamaz, kendileri karar veremez” ve “biz bunu onların iyiliği için yapıyoruz” düşüncesi onları aptal yerine koymak demektir.
Kimse kusura bakmasın, hiçbir kadın aptal değildir!
BEŞ: Sağlık Bakanlığı da kamu spotlarında ve diğer yayınlarında meme kanseri taramalarını dayatmamalı, taramaların faydası yanında muhtemel risklerini de tam ve doğru olarak anlatmalıdır.
Nihai karar kadının olmalıdır.
Kaynaklar:
1.https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2363025
2. http://www.medical-board.ch/fileadmin/docs/public/mb/medienmitteilungen/2014-02-02_Medienmitteilung_Bericht_Mammographie-Screening_def.pdf
3.https://annals.org/aim/fullarticle/2730520/screening-breast-cancer-average-risk-women-guidance-statement-from-american
4.https://health.clevelandclinic.org/when-should-you-start-getting-mammograms-your-doctor-can-help-you-decide/
* Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
