Dünyada yılda 8 milyon ton plastik atık denizlere ulaşıyor. Denizlerin yüzeylerinde ve tabanlarında biriken plastik atıkların yüzde 90'ı nehirler vasıtasıyla taşınıyor.
Kıyılardan çok uzak iç bölgelerde dahi çevreye atılan herhangi bir plastik uzun ömrü sayesinde eninde sonunda akarsu sistemleri ile denizlere kadar ulaşabiliyor.
Atıkların denizlere ulaştıkları son noktalar olan nehir ağızları atıkları tutmak ve sucul habitatların havzalarından uzaklaştırmak için en uygun yerler oluyor.
Ekolojik farkındalığın günden güne yaygınlaşarak arttığı günümüzde, ambalaj ağırlıklı atıkların ve özellikle tek kullanımlık plastik ürünlerin doğal çevreler üzerindeki olumsuz etkileri tartışılıyor.
Koruma Merkezi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından Coca-Cola Vakfı desteğiyle ve Kemer Belediyesi iş birliğinde yürütülen Temiz Akdeniz Toplum Tabanlı Geri Dönüşüm Projesi hayata geçirildi.
Sistem 2 ayda 4,5 ton atık topladı
Temiz Nehir Temiz Deniz projesi kapsamında Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)'den Dr. Nedim Kemer tarafından patentli tasarım yapıldı.
Antalya'nın Kemer ilçesinde yer alan "Atık Tutucu Sistemi" 2 ayda 4,5 ton atık topladı.
Dr. Nedim Kemer, geliştirdiği sistem hakkında şu bilgileri verdi:
Tamamen yerli ve orijinal bu eserin genel tasarım prensipleri ve uygulama ilkeleri tüm kıyılarımızda uygulanarak yaygınlaştırılması halinde, atık tutma, estetik ve ekoloji temelli üç boyutlu yaklaşımı ile Dünya'ya da örnek olacak.
Çevreye duyarlı tasarım formu, teknik detayları ve estetik değerleriyle dikkat çeken sistem, akarsuyla taşınan suyun bir bölümü, engeller vasıtasıyla filtreleme elemanlarına yönlendiriliyor ve bu engeller su içerisindeki katı atıkları tutuyor.
Böylece katı atıkların denize iletilmesi engelleniyor.
Karabucak Deresi'nin Akdeniz ile buluştuğu merkezi yere uygulanan sistem hakkında Dr. Kemer, "Nehirlerin denizlere ulaşmakta oldukları son noktalar plastik atıkları tutmak ve uzaklaştırmak için en uygun yerler. Nehir suyu, kendine ait olmayan ögeleri taşıyarak son noktaya getiriyor ve denize karıştırıyor. Temiz Nehir Temiz Deniz Projesi'yle tasarlanan yapı, atıkları tutan bir süzgeç görevi görüyor" dedi.
Bu sistemin süzgeç işlevi gören ön cephesi, yüzeyi piramit formlu özel bir dokuya sahip.
Yükseltiler sel suyunu yırtıp parçalayarak yapı üzerindeki darbe etkisini azaltıyor, suyun akışını yavaşlatarak taşıma kapasitesini düşürüyor.
Yüzey dokusu filtreleme alanını genişlettiği gibi yapının direncini de güçlendiriyor.
Yaban hayat için de bir ekoloji koridoru oluşturuyor
Piramitlerin tepe noktaları suyun karşılandığı yöne doğru adım adım yaklaştırılarak, akarsuyu karşılama yüzey açıları dikleştiriliyor.
Böylece piramit aralarında akışın yavaşlaması ile atıklar boşluklarda toplanıyor ve sistemin tıkanmasının önüne geçiliyor.
Tasarımın, asimetrik olarak karşılıklı konuşlandırılan birbirinin kopyası iki yapıdan oluştuğunu kaydeden Dr. Kemer, şunları söyledi:
Birbirine uzanan iki kolun arasındaki açıklık taşkın oluşumunu engellediği gibi yaban hayat için de bir ekoloji koridoru oluşturuyor. Boya ve bakım gerektirmediği için çevre dostu olarak değerlendirilen korten çelikten üretilen yapı, okside olduğundaki hali ile aşınmaya direnç kazandığı gibi, doğal rengi ile de farklı bir görünüm sunuyor.
Periyodik olarak belediye ve yerel geri dönüşüm işletmeleri tarafından temizlenen sistemde tutulan atıklar, uygun geri dönüşüm tesislerinde değerlendiriliyor.
Dünya'da ve Türkiye'de uygulanan bazı önlemlerin problem odaklı yaklaşımları nedeniyle kaba ve çirkin olmalarının ötesinde ekolojik sistemlerin işleyişlerine de engel olduğuna dikkat çeken Dr. Kemer, "Bir sanat eseri olarak ele alınan ‘Temiz Nehir Temiz Deniz' projesi habitat duyarlığı, estetik ve teknik özellikleri ile çevreyle ilgili güncel sorunlara yönelik farklı bir duruş sergiliyor. Çevre ve doğal kaynakları koruma odaklı, atık tutma işlevi olan, ekolojik döngülere duyarlı, peyzaja estetik katkı sağlayan çok yönlü ve öncü bir sanatsal uygulamadır" şeklinde konuştu.
Karabucak Deresi için tasarlanan Atık Tutucu Sistemi, denize giden atıkların önüne geçilmesi, bu atıkların görünür kılınması ve böylece kamuoyunun bilinçlendirilmesi açısından da önemli bir işlevi var.
Yaklaşık 2 tonluk atığın geri dönüşümü sağlandı
Kemer Belediyesi'nden yetkililer, bu uygulamanın Türkiye'de ilk olduğunu söyleyerek, konu ile ilgili şu bilgileri verdi:
Kemer'de Karapınar Deresi'nin denize döküldüğü noktada faaliyete geçirilen dere atık tutucusu ile derelere insan eliyle atılan atıklar ve yağmur, fırtına gibi doğal yollarla derelere karışabilen çöplerin denize karışması, böylelikle deniz kirliliğinin önlenmesi sağlandı. Ayrıca dere atık tutucusunda biriken atıklar arasında biriken plastik, cam, vb. geri dönüştürülebilir nitelikli atıklar Kemer Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü ekipleri tarafından düzenli olarak toplanıp geri dönüşüme kazandırıldı. Kemer'de yağış ve fırtınaların etkili olduğu kış aylarında akışı artan Karapınar Deresi'nden bir yılda atık tutucuda tutulan atıklar arasında birikmiş olan geri dönüştürülebilir atıklardan yaklaşık 2 tonluk atığın geri dönüşümü sağlandı.
© The Independentturkish
