Robotlar dünyayı ele geçirecek mi?

Bugünlerde görmezden geliyoruz; diğer bir taraftan da yoğun bir şekilde tartışıyoruz.

Yapay zeka üzerine yapılan çalışmalar, giderek insan zekasına yaklaşan programlar, insana benzeyen robotları gördüğümüzde robotların ve yapay zekanın genel bir zekaya dönüşebileceğinden ve robotların kendi uygarlıklarını kurup insan ırkını tehdit edebileceğinden ister istemez endişe duyuyoruz. 

Yapay zeka ne kadar ilerledi? 

İngiliz matematikçi, ve bilgisayar bilimcisi ve kriptolog Alan Mathison Turing, 1947 yılında Londra'da verdiği bir konferansta "İstediğimiz şey, deneyimlerden öğrenebilen bir makine ve makinenin kendi talimatlarını değiştirmesine izin verme olasılığı" demiş ve bilgisayarı bile anlamakta zorlananlara daha uç bir hedef göstermişti.

Turing'e göre bilgisayarlar kendi kendilerine öğrenecek yorumlayacak ve karar vereceklerdi.

1948 yılında Turing yapay zekanın temel kavramlarını içeren "Akıllı Makineler" isimli makalesini yayımladı. Turing bilgisayarların daha iyi satranç oynayabileceğini düşünüyordu.

1997 yılında IBM tarafından üretilen satranç bilgisayarı, dünya satranç şampiyonu olan Garry Kasparov'la yapılan bir satranç oyununda Kasparov'a galip geldi.

İnsan zekası ile yapay zekanın karşı karşıya geldiği ve yapay zekanın kazandığı bir oyundu. İnsanlar bu enteresan gelişme karşısında makinaların zekası ile ilgili hayranlık duymaya başlamıştı. 

2000'li yıllarda ise bilgisayarlardaki gelişmeler insanları hızla etkisi altına almaya başladı.

Artık bilgisayarlar her yıl hafızası ve işlemci hızları ile gelişmeye, geliştikçe insanların gündelik işlerini kolaylaştırmaya başladı.

Bilgisayarlar ve akıllı telefonların internet ağı ile dünyayı bir birine bağlamasının ardından yapay zeka daha hızlı öğreniyor ve gelişiyordu.

İnternet ve yapay zeka makinalar ve insanlar arasında köprü olmanın ötesinde makinalar arası iletişimde ciddi ilerlemeler kaydetti.

Örnek verecek olursak; dünya genelindeki robotik cerrahi cihazlarında yapılan ameliyatlar üzerinden elde edilen tüm veriler üretici firmanın datasında bir araya getiriliyor, işlenen datalar cihazları geliştirmekle kalmıyor, hastalar ve hastalıklar hakkında big datayı oluşturuyor, yapay zeka tarafından işlenen veriler bir süre sonra makinaların ve makinalar üzerindeki yazılımların gelişmesine uzaktan müdahalesine imkan tanıyor.

Nesnelerin interneti diye adlandırılan bu süreç makinaların kontrolünü ve yönetimini insanlardan alarak yapay zekanın kontrolüne bırakıyor.

Yapay zekanın son dönemde insan hayatına nasıl yön verdiğine göz atacak olursak;

• Kullanılan navigasyonlar tamamıyla yapay zeka destekli, gidilecek hedefe yönelik trafik durumunu baz alarak birden fazla alternatif rotayı birkaç saniye içerisinde sunuyor. Eğer rotadan sapma olursa yeniden hızlı bir şekilde rotayı oluşturuyor, rota üzerinde trafik yoğunluğunda değişme olursa yeniden alternatif rotalar öneriyor. Yapay zeka destekli navigasyon uygulamaları insanların gündelik hayatlarında önemli bir yere çoktan sahip oldu.
   
• Telefonlardaki ve güvenlik kameralarındaki yüz algılama ve tanıma özelliği tamamıyla yapay zeka algoritmasına dayalıdır. 
   
• Arama motorlarındaki sonuçlar, web sitesi ve uygulama önerileri, satın almak istediğimiz ürünlerin fiyat karşılaştırması olarak karşımıza çıkan reklamlar, bir video izlerken bir sonraki izleyeceğimiz videoların önerilmesi yapay zeka destekli uygulama ve yazılımlar sayesindedir.
   
• Elektronik ödeme sistemleri, bankacılık, güvenlik yazılımlarında artık yapay zekanın önemli bir etkisi bulunmaktadır. Yapay zeka sayesinde elektronik dolandırıcılık riski giderek azalmaktadır.
   
• Sosyal medya platformları yapay zeka sayesinde derinlemesine analizler gerçekleştirmektedir. Yapılan duygu durum analizleri ile insanların ve toplumların psikolojisi anlık ölçülebilmektedir. 

Yapay zeka nasıl bir tehdit olabilir? 

Yapay zekanın insanlar için bir tehdit oluşturabileceği düşüncesi, son dönemlerin tartışılan konuları arasında girmiştir.

En korkulan senaryo ise yapay zekanın artık insan aklının ötesinde kontrolü ele alarak genel bir zekaya dönüşerek insanlara zarar verebileceği endişesidir.

Peki, yapay zeka nasıl genel bir zekaya dönüşerek insanlara zarar verebilir?

• Yapay zekanın kontrolündeki yazılımlar makina öğrenmesi ile kendini geliştirirken insanların anlamadığı ve kontrol edemediği bir kodlama dilini kullanabilir. Eğer bu şekilde kontrol edilemez bir gelişme ile karşı karşıya kalınırsa yapılacak tek çare makinaların fişini çekmek olabilir. Kendisini geliştiren ve yenileyen bir teknolojiye karşın bir makinanın fişini çekme kararını almak öyle düşünüldüğü gibi kolay olmayabilir. 
   
• Bulunduğumuz dönemde robotlar yeterli sayıda hayatımızda yok, fakat robot üretimi arttığında ve yapay zeka ile birlikte insan gibi davranan robotlar geliştiğinde, robotlar hayatın her alanında çalışmaya, üretmeye ve yaşamaya başladığında, robotlar kendi robotlarını üretecek fabrikalar kurabilecek güce eriştiklerinde insanlara yönelik tehditler artabilir. Robotlar insanlara zarar verebilirler hatta insanlığı yok edebilecek güce sahip olabilirler.
   
• Sürücüsüz otomobiller ve sürücüsüz trafikte yapay zeka karşısına çıkan bir problemde etik davranabilecek mi? Sürücüsüz bir otomobil tramvay teorisindeki gibi olumsuz bir senaryo ile karşılaştığında neye göre karar verecek örneğin arabayı bariyerlere doğru sürüp kendini riske mi atacak veya karşısına aniden çıkan insana mı çarpacak. Yapay zekanın, insanların etik ve ahlaki davranışlarına uyumlu kararlar alabilmesi konusunda yapılan tartışmalar maalesef bir sonuca varmıyor.
   
• Yapay zeka robotlarla birlikte kendi silahlarını, uydusunu uçağını ürettiği zaman ne olacak? İnsan zekasına göre çok hızlı öğrenen, unutmayan, uygulayan, yorulmayan bir sisteme karşı insanlık nasıl başa çıkabilir?
   
• Şu an yapay zeka ve robotlar üzerine milyarlarca dolarlık yatırım yapan şirketler, insanları ve devletleri kontrol edebilecek güce eriştiklerinde ne olacak? Suudi Arabistan'ın 2025 yılında tamamlanması beklenen Neom kenti bittiğinde robotların ve yapay zekanın hakimiyetinde olacağı bu şehirde üretilen robotlar ve gelişen teknoloji insanlık üzerinde nasıl bir etki yaratacak?
   
• Bu gelişmeler Rusya devlet başkanı Putin'in "Yapay zeka alanında tekelleşen dünyayı yönetir" sözünü haklı çıkartacak türden bir sonuca doğru hızla yaklaşıyor.
   
• Yapay zekanın insanlığa karşı tek bir zeka olarak hareket etmesi insanlığın sonunu bir anda getirebilir. Bir düşünün bir anda gruplaşan yapay zeka uygulamaları ve robotlar insanların hayatını bir karmaşaya ve felakete sürükleyebilir. 
   
• Yazılımlar sadece pozitif anlamda gelişmiyor. Hackerlar yapay zeka üzerine çalışmalara çoktan başladılar. Şu an geliştirdikleri yazılımlar sayesinde arama motorlarını bile manipüle eder hale geldiler.

Peki, ne yapmalı? 

• Yapay zeka üzerine çalışmalar her alanda hızlı bir şekilde ilerliyor. Dünya üzerinde yapay zeka üzerine çalışan her 100 mühendisten yaklaşık 5'i yapay zeka güvenliği üzerine çalışıyor. Güvenliğe daha fazla personel ve yatırımın ayrılması gerekiyor. 
   
• Şirketlerin ticari kaygıları yapay zekanın güvenlik alanına daha az yatırım yapmalarına neden oluyor. Bunu insanlık yararına tersine döndürmek ve yapay zekayı daha güvenli hale getirmek için yapay zeka güvenliğini daha sık tartışmamız ve çözüm üretmemiz gerekiyor. 
   
• Devletlerin yapay zeka politikalarını ve yasal önlemlerini alması gerekiyor. Eğer zamanında önlemler alınmaz ise kontrolü zor bir döneme girilmesi kaçınılmaz hale gelecek. 
   
• Yapay zeka geliştirmelerinde yapay zekanın insanın müdahale edemeyeceği alanları belirlemesi ve belirlediği alanlarda yazılımsal sınırlamalar getirmesi gerekiyor. 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.