Lozan Antlaşması'nın üzerinden tam 99 yıl geçti fakat İstiklal Savaşı'nın bir zafer nişanesi olarak adlandırılan Lozan muahedesi hakkındaki tartışmalar bitmedi.
Türkiye'de bilen bilmeyen birçok kişinin üzerinde fikir beyan ettiği Lozan Antlaşması hakkındaki yüzlerce yazışma, Güney Afrika Milli Arşivlerinde muhafaza edilmişti.
Bu sahaya katkı sağlamak amacıyla Türk araştırmacılarının ve tarihçilerinin gözünden kaçan bahsekonu kaynakları ele almakta fayda görüyoruz.
Güney Afrika arşiv belgelerinde Lozan
Pretoria Milli Arşivi'nde 45 ayrı dosyada muhafaza edilen Lozan antlaşması ve o süreçte yaşananları rapor etmiş olan belgeler, resmi yazışmalar olup genel itibariyle Cumhuriyet Türkiye'sinin zaferine işaret eder.
Belgelerde en çok vurgulanan Yunan sorunu, Musul sorunu ve Osmanlı Devletinin dış borçlarıdır. 1
Yunanlıların kaybının büyük olduğunu belirten bir raporda Yunanistan'a Ankara hükümetinin tazminat ödemesi gerektiği rapor edilmişti.
Aynı dosyadaki bir başka belgede Türkiye'deki Rumlarla Yunanistan'da kalan Türklerin mübadelesinin Yunan hükûmetince memnuniyet yaratacağı ifade edilmişti. 2
16 Kasım 1922 yılına ait bir belgede, Fransız işgalindeki Tunus ve Fas için Fransız korumasında olan Kuzey Afrika ülkeleri şeklinde bir ifade kullanılmıştı.
Tunus ve Fas'ta yaptıkları yağma ve vahşete bakılırsa bir korumanın söz konusu olmadığı anlaşılır.
Aynı belgede İngiltere ve Türkiye arasındaki savaşın bizzat belirtilmesi sadece Yunanlılarla yapılan bir kurtuluş mücadelesinin olmadığını resmen ortaya koyar.
Dolayısıyla Türkiye'de bazı muhafazakar yazarların ifade ettiği "Osmanlı'nın bir eyaleti olan Yunanistan'a galip geldik diye sevinmek" ifadelerinin hakikatten uzak bir söylem olduğu bu belgede anlaşılmaktadır.
18 Kasım 1922 yılına ait bir başka belgede ise İngiltere'nin Sudan ve Mısır'ı işgalinin bölgenin, özellikle Süveyş'in güvenliği olarak algılanması gerektiği vurgulanıyordu.
Osmanlı borçlarının Mısır'daki hakları dikkate alınarak değerlendirileceği ayrıca belgede konu edilmekteydi. 3
28 Kasım 1922 yılında gizli belgelerden birisi olarak kaydedilen vesikada İsmet Paşa ile Lord Curzon arasında petrollerden dolayı Musul bölgesi için pazarlık olduğu not edilmişti.
İsmet Paşa'nın iddialarında Musul'un Türkiye'ye bırakılması gerektiğini, bunun hem coğrafi olarak hem de muharebelerde fakir düşmüş Anadolu'nun imarı için gerekliliği konusu vurgulanarak izah edilmişti.
2 Aralık 1922 tarihine kadar süregelen Musul meselesinde Mussoli'nin Türkiye'ye karşı tutumuna binaen Rusya'nın ise Türkiye'nin yanında durduğu vurgulanmıştı. 4
Bu sebeple olacak ki Afrika basınında Türkiye ve Rusya'nın tavırlarının Lozan konferansında hoş karşılanmadığı notu düşülmüştü. 5
18 Aralık 1922 tarihli bir belgede ise bazı konularda delegelerin anlaşamadığı, görüşmelere ara verildiği, İsmet İnönü'nün elinde yetki olduğu halde taviz vermediği için anlaşmaya varmadığı ve hatta Lozan'ı terk ederse bir daha geri gelmeme ihtimalinin olduğu rapor edilmişti.
Aynı belgede Lord Curzon'un Türkiye'deki Hıristiyan azınlıklar için hak talep ettiği not edilmişti. 6
29 Aralık 1922 yılına ait bir belgede Lord Curzon'un bazı konularda İsmet Paşa'yla anlaşamadığı kaydedilmişti.
İsmet Paşa'nın nihayet yeni bir müzakereye razı olduğunu fakat Musul konusunda hiç taviz vermediği rapor edilmişti. Hatta bu raporun sonunda İsmet Paşa'nın tavrını inatla sürdürdüğünü alenen not etmişlerdi. 7
5 Ocak 1923 tarihli bir belgede Musul topraklarının bağımsız bölge olarak ilan edilmesinin ve İngilizler tarafından korunmasının gerekliliği Lozan görüşmelerinde konuşulmuştu. Curzon'un bu önerisinin bölgenin güvenliği için gerekli olduğu rapor edilmişi.
18 Ocak tarihine ait bir başka belgede Lord Curzon'un İsmet Paşa'yla kapitülasyonlar üzerine yaptığı bir tartışmada Amerikalı gözlemcinin Türklerin tarafında beyanat verdiğini rapor ediyordu. 8
29 Ocak tarihli bir belgede Yunanistan'ın Rodos ve Edirne sınırındaki yerlerle alakalı tavrına Türklerin tahammülü olmadığını ve hatta Atina ateşesinden alınan habere göre Lozan görüşmeleri sırasında Ankara Hükümetinin 30 bin askeri Yunanistan sınırında hazır tuttuğunu kaydetmişlerdi.
30 Ocak tarihli bir belgede ise Lozan antlaşmasında en önemli konularda Türk delegelerin tutum ve cevapları rapor edilmişti.
Bu raporda sınırlar, Çanakkale başta olmak üzere savaş mezarlıkları, kapitülasyonlar, azınlıklar ve İstanbul boğazının durumu maddeler halinde ortaya konulmuştu.
Musul meselesi için ise Lord Curzon'un Türklere baskı yaptığını fakat İsmet Paşa'nın geri adım atmadığını raporda tekrar belirtmişlerdi.
1 Şubat 1923 yılında İsmet Paşa'nın Lozan görüşmelerini 8 gün ertelemek istemesi Musul sorunu konusunda zaman kazanmak istediği şeklinde rapor edilmişti.
İşin garip tarafı İtalyanların bunu makul görüp Türkleri desteklediklerini ve bu sebeple Lord Curzon'un bu talebi yerine getirmek zorunda olduğu rapor edilmişti. 9
18 Mayıs 1923 tarihli bir belgede Yunanlıların daha fazla taleplerinin olamamasının nedenini Venizelos'un harpteki mağlubiyetine bağlıyorlardı.
19 Mayıs 1923 yılına ait bir vesikada Cape Town gibi Afrika'daki İngiliz sömürgelerinin Yunanlıların Türklere karşı tutumuyla ilgili bilgilendirilmeleri kaydedilmişti.
Bu belgeden anlaşıldığı kadarıyla İngilizlerin müttefiklerinin sömürgelerinde de çıkarları korunmak istendiği anlaşılmaktadır.
22 Mayıs tarihli bir belgede Marmara Denizi'nin ve boğazların kullanımında İngilizlerin ve Yunanlıların da karar hakkının olması gerektiği rapor edilmişti.
30 Mayıs 1923 tarihli bir belgede ise İsmet Paşa'nın bazı adalardan hak talebini geri çektiği bilgisine yer verilmişti.
18 Haziran tarihindeki bir belgede Rumbold'un raporunda Türklerin Kurtuluş Savaşı'ndan önceki hükümetin borçlarını kabul etmediklerini kaydetmişti. 10
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP) -
2/30
27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP) -
3/30
26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters) -
4/30
26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP) -
5/30
24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters) -
6/30
23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters) -
7/30
22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP) -
8/30
21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP) -
9/30
20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP) -
10/30
19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP) -
11/30
18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP) -
12/30
18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP) -
13/30
16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters) -
14/30
15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters) -
15/30
14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP) -
16/30
13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP) -
17/30
12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters) -
18/30
11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP) -
19/30
10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters) -
20/30
9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP) -
21/30
8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP) -
22/30
7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP) -
23/30
6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP) -
24/30
5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP) -
25/30
4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP) -
26/30
3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP) -
27/30
2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters) -
28/30
1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP) -
29/30
31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP) -
30/30
30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)
Bu bilgilerin hepsi İngiltere'nin sömürge bakanlığından Cape Town hükümetine raporlar halinde bildirilmişti.
Lozan Antlaşması'na dair bu gizli raporların neden Güney Afrika'ya gönderildiğine dair bilgiyi henüz 1917 yılında gönderilen yine Güney Afrika Milli Arşivindeki bir belgeden anlamak mümkündür.
Savaş esirlerinin durumları ile ilgili bu belgede Türklerin kimleri savaş sebebiyle esir ettiği rapor edilirken İngiliz sömürgelerindeki Türk vatandaşlarını esir almak için sömürge valilerine bilgi verilmişti.
Lozan muahedesinde de antlaşmanın neticesine göre tutum alınacağı için sömürge valileri düşman devletlerin durumu hakkında sürekli bilgilendirilmişlerdi.
Yüzlerce belgeden edindiğimiz sonuç, Lozan Antlaşmasında İngiltere'nin istediğini elde edememesinden ötürü şikayet eden bir üslupla müzakereleri rapor ettiği gerçeğidir.
Türkiye'de bazı çevrelerce Lozan antlaşmasının gizli maddelerinin 2023'de sona ereceği iddiaları ise tamamen bir hayal ürünü lafügüzaftan ibarettir.
Notlar:
1. Güney Afrika Milli Arşivi, Bts 10/10/1treat Y of Lausanne or Peace Treaty with Turkey. 1923: Gg 1863/4187 Turkey. Near East Question: Lausanne Conference: Arrangements to 1922: Gg 186 3/4188 Turkey. Near East Question: Lausanne Conference: Protest of General 1922: Gg 186 3/4203 Turkey: Situation at Constantinople: Peace Conference at Lausanne: 1922 Gg 186 3/4205 Turkey. Situation in Near East: Lausanne Conference: Question of 1922: Gg 186 3/4206 Turkey. Situation in Near East: Lord Curzon Further Urges
2. Güney Afrika Milli Arşivi, Bts 10/10/1 Treaty of Lausanne or Peace Treaty with Turkey. 1923
3. Güney Afrika Milli Arşivi , Gg 1321 37/127 Turkey: Lausanne Conference: Debt And Concessions Question To Be.
4. Güney Afrika Milli Arşivi Gg 187 3/4263 Turkey. Lausanne Conference: Turkish And Russian Obstructionist 1922
5. Darusselam Times, “Lausanne, Turkish-Russian combination” 13 January 1923. S, 10.
6. Güney Afrika Milli Arşivi, Gg 188 3/4286 Turkey. Lausanne: Efforts to Reach A Settlement Regarding Near East: 1922
7. Güney Afrika Milli Arşivi, Gg 188 3/4283 Turkey. Lausanne Conference. Lord Curzon Comments on Speech of Ismet. 1922
8. Güney Afrika Milli Arşivi, Gg 1322 37/140 Turkey: Lausanne Negotiations: Agreement Reached in Principle.
9. Güney Afrika Milli Arşivi, Gg 1965 62/2909a Treaties: Peace: Turkey. Documents Relating to The Lausanne 1923
10. Güney Afrika Milli Arşivi, Gg 1965 62/2978. Treaties: Peace: Turkey. Treaties: Peace: Greece. Notice which Is 1924
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
