Clickbait internet kullanıcılarını dikkat çekici bir metin, görsel veya video ile içeriği okumaya, izletmeye yönelik yanıltıcı bir yönlendirmedir.
Bu yöntem sayesinde insanların merak duyguları tetiklendiğinde kendilerini istemsizce yönlendirilen içeriğin içerisinde gezinirken bulurlar.
Bu şekilde bir içeriğin içerisinde olan kullanıcılar bildirimler, pop-uplar gibi farklı uyaranların etkisi ile internette amaçsızca gezinmeye başlarlar.
Gazetecilik pratiği değişti
İçerisinde bulunduğumuz dijital çağda üretilen haber ve içeriklerin ticarileşmesi ile birlikte gazetecilik etiğinin ve dürüst habercilik kavramının bir kenara bırakılarak yayın yapılıyor.
Haberin niteliği ve bilgi vermesinin ötesinde bir zorlama ile karşı karşıyayız. Ajanslardan gelen haberler neredeyse hiç kontrol edilmeden ve doğruluklarına bakılmaksızın anında okuyucunun karşısına sunuluyor.
Bu yarış öylesine hızlandı ki ajanslarla internet haber siteleri arasında programlar kuruldu, haberler ajansa düştüğü anda milisaniye bazında diğer haber sitelerinde yayınlanır hale geldi.
Bununla birlikte clickbait reklam pastasından daha fazla pay almak isteyen yayıncıların iştahını kabarttı. Artık birçok haber sitesi gazetecilik etiğini arkasında bırakarak clickbait ile yaşamlarını sürdürür hale geldiler.
Dünya medyasına baktığımızda ise internet trafiğinin büyük bir bölümünü clickbait yapmayan yayın organları çekiyor.
Bu yazıyı hazırlarken şöyle istatistiklere hızlıca göz attığımda görüyorum ki; okuyucusuna değer veren onun zamanını gereksiz tıklama tuzakları ile meşgul etmeyen yayın organları zaman içerisinde gerekli saygıyı ve hak ettikleri ziyaretçi trafiğini elde etmişler.
İnternette ve sosyal medyada gezinirken çoğumuzun neredeyse her gün başına gelen bu tuzak karşımıza genellikle şu şekilde çıkıyor:
"1987 kışı geliyor aman dikkat"
"Mars'a gitmek artık çok kolay"
"Ünlü oyuncunun vidosu olay yarattı"
Bunlar genellikle internetteki haber sitelerinin manşetinden bize doğru gelen ve merak duygumuzu tetikleyen tıklama tuzaklarından sadece birkaçı. Benzer durumlar online alışveriş sitelerinde de karşımıza çıkıyor:
"Şok fiyat"
"Ürünlerde % 90'a varan indirimler"
Bunun gibi clickbait tuzakları ile her gün başa çıkmaya çalışıyoruz. Bu tuzaklar internette gezinirken mobil cihazlarımızda bildirimler olarak ve mail kutumuzu dolduran onlarca mail ile karşımıza çıkıyor.
SEO (Search Engine Optimization) hedeflemesi için yapılan clickbait
Arama motoru optimizasyonu SEO arama motorlarının, web sitelerini ve içeriklerini daha hızlı ve doğru anlayabilmesine yarayan ve arama motorlarının değişen algoritmalarına uyum sağlamaya çalışan bir web sitesi optimize etme çalışmasıdır.
Yapay zekanın insan davranışını çok iyi anladığı ve işlediği günümüzde clickbait yöntemi ile ziyaretçilerini daha fazla çevrimiçi tutmak isteyen bazı internet siteleri kullananların sinir sistemini allak bullak ediyor.
Örneğin bir internet kullanıcısı arama motoruna "Açık Öğretim sınav sonuçları" şeklinde arama yaptığında karşısına çıkan çoğu web sitesi bu sonuçlar konusunda bilgi vermek yerine genellikle 400-500 kelimelik ve içerisinde aranan sorunun cevabını kısaca vermek yerine uzun uzadıya tüm Açık Öğretim sistemini anlatan bir yazı ile karşılaşır.
Bunu fark eden arama motorları bu şekilde basit cevapları doğrulayarak kullanıcıların herhangi bir web sitesine gitmeden karşılarına çıkartmaya başlamıştır.
Sosyal medya kullanıcıları için clickbait
İşin ilginç yanı insanın doğasında karşı koyamadığı merak duygusu ile birlikte sonucunu bile bile bu tuzağa düşmesidir. Clickbait sanal dünyada her insanı etkisi altına almış durumda.
Bu merak duygusu ile daha fazla takipçi ve etkileşim isteyen insanlarda hazırladıkları video ve görsel içeriklere tıklanması için clickbait yapıyorlar.
YouTube'da gördüğünüz bir videonun kapağında sizin ilginizi çekebilecek başlıklar veya görseller olabilir.
Ayrıca, Instagram'da çekiliş ve hediye vaatleri ile sağlanan ziyaretçi ve takipçilerin sayısı hatırı sayılır oranlara ulaşmıştır.
Tıklama tuzağının insanlarda oluşturduğu etkiler
Clickbait yöntemi ile içeriği incelemeye, okumaya veya satın almaya zorlanılan ziyaretçilerin çok mutlu olduğu söylenilmez. Çünkü insan iradesinin manipüle edilerek yönlendirilmesi, kişilerde kandırılmışlık hissini beraberinde getiriyor.
İçerik üreticisi ve son kullanıcı ilişkisi açısından bakıldığında ise ortada kandıran ve kandırılan asla güvene dayalı olmayan bir iletişimden bahsedebiliriz. İnternet kullanıcısında oluşan güven zedelenmesi ile ilgili olarak şunları söylemek mümkün:
- Güven duygusunun karşılığı karşınızdaki kişiden, markadan, kurumdan şüphe etmemek ve kaygıya düşmemektir.
- Güven ilişkisini zedeleyen yaklaşımlar ister bir kurum, ister bir marka isterse bir kişi tarafından yapılsın. Güveni zedelenen insanın hissettikleri değişmez
- Nasıl olsa milyonlarca internet kullanıcısı var bir şey olmaz yaklaşımı ile hareket eden yayıncılar zaman içerisinde saygınlıklarını ve ziyaretçilerini giderek kaybetmektedirler.
- İnsanların güvenini kazanmak uzun zaman alır fakat kaybetmek bir clickbait kadar hızlı olabilir.
- Üniversitelerin marka-güven ilişkisi araştırmalarına bakıldığında ise karşımıza şöyle bir sonuç çıkıyor. İnsanlar çevrimiçi olduklarında içerisinde bulundukları internet sitesi ve uygulama içerisinde psikolojik açıdan güvende olmak istiyorlar, bu güveni zedeleyici yanlış yönlendirmeler kullanıcıyı içinde bulunduğu online platformdan uzak tutuyor.
Peki, ne yapmalı?
- Duygularımızı internette gezinirken kontrol altında tutmalıyız. Aksi halde bizim merakımızı uyandıracak, bize ilham vereceğini düşündüğümüz veya bizi kızdırabilecek başlık ve görsellere tıklayarak kendimizi bu tuzağın içerisinde buluruz.
- Bir web sitesini basit bir sonuca ulaşmak için ziyaret ettiğinizde eğer sizi farklı web sitesi ve site içi linklere yönlendirmek istiyorsa o siteden bir an önce ayrılmak en doğrusu olacaktır.
- Karşınıza çıkan başlık ve görsele tıkladığınızda göreceğiniz içerik gerçek anlamda size bir şey kazandıracak mı? Bunu sorgulamakla başlamak sizi bu gibi içeriklerden korumaya başlar. Gerçek hayatta "HAYIR" kelimesi bazı anlarda ne kadar gerekliyse sanal dünyada da önemlidir.
- Seçici olmak önemlidir! İnternette gezinirken ilgi alanımıza göre seçimler yaparak ilerlemek bununla birlikte clickbait yapan içerik üreticilerinden uzak durmak faydalı olacaktır.
- Spam olarak gelen e-mailleri istenmeyen kutusuna taşımak ayrıca gereksiz e-mail aboneliklerini sonlandırmak size zaman kazandıracaktır.
- Yakın zamanda açılan https://iys.org.tr/ adresine e-devlet şifrenizle giriş yaparak daha önce ticari elektronik ileti izni verdiğiniz marka ve hizmet sağlayıcıların izinlerini iptal edebilirsiniz.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
