Binalar ve Fit for 55 (55'e Uyum) Paketi

İnsanoğlu kaynaklı sera gazı salımının aşırı artması ve atmosferde karbon dioksit konsantrasyonun 285 ppm’den 417 pmm’e yükselmesi sonucu yeryüzünün sıcaklığı sanayileşme öncesindeki sıcaklığın 1,1 oC’e üzerinde çıkmıştır. Global ölçekte ısınma devam etmektedir.

AB ülkelerinde, enerji üretimi, endüstri, ulaşım, binalar, tarım, atık ve uluslararası havacılık-gemi taşımacılığının sektörel bazda 1990 yılından 2017 yılına kadar sera gazı değişimi Şekil 1’de verilmiştir.

Şekil 1. Sektörel Olarak Sera gazı Emisyonları

Şekil 1 incelendiği zaman konut sektöründe sera gazı emisyonunda önemli oranda bir azalmanın olmadığı görülmektedir.

Binalar, AB'nin toplam enerji tüketiminin yaklaşık yüzde 40'ından ve karbondioksit emisyonlarının yüzde 36'sından sorumludur.

Avrupa Komisyonu, Avrupa Birliği'nin sera gazı emisyonlarını 2030 yılına kadar 1990 seviyesinin yüzde 55 altına düşürülmesine yönelik yasal olarak bağlayıcı hedeflere nasıl ulaşması gerektiğine dair öneriler yayınlamıştır.

Avrupa Komisyonu'na göre, 2030 yılına kadar sera gazı emisyonunun yüzde 55 oranında azaltma hedefine ulaşmak için bina sektöründe emisyonlar yüzde 60 oranında azaltmalıdır. Kullanılan enerjinin ve binalardan ve genel ısıtma ve soğutmadan kaynaklanan emisyonların çoğu, alan ve sıcak su ısıtmasından sorumludur. Bu, Avrupa'daki toplam nihai enerji tüketiminin kabaca yarısını temsil etmektedir.

2016 yılında 458 Mtep tüketim ile binalar AB-28'de nihai enerji tüketiminin yüzde 41'ini ve elektrik tüketiminin yüzde 60'ını oluşturmaktadır. Bu enerji tüketiminin üçte ikisi konut amaçlıdır.

AB'nin bina stokunun yüzde 85'ini temsil eden 220 milyondan fazla yapı birimi, 2001'den önce inşa edilmiştir. Bugün var olan binaların yüzde 85-95'i, 2050'de hala ayakta olacaktır.

AB ülkelerinde 10 binadan 7’si enerji verimsizdir.

Bugün yeni yapılan binalar, 20 yıl önceki benzer yeni binalara kıyasla enerjinin yarısını tüketmektedir.

Yeni bina yapılması ve mevcut binaların derin yenilenmesi, sürdürülebilirlik yönünde ilerlemenin en yavaş olduğu sektördür.

Bina stokunun yenilenmesi aynı zamanda yeni istihdam alanları oluşturulmasına, hava kalitesi iyileştirilmesine ve enerji yoksulluğu gibi diğer sosyal zorluklarla mücadele edilmesine yol açmaktadır.

Enerji yoksulluğunun diğer yönleri düşünüldüğünde, en önemlisi evi yeterince serin tutamama riski altındaki insan sayısı 125 milyona kadar çıkabilir, bu da her dört Avrupa hanesinden biri demektir. 

Binalarda enerji verimliliği hedeflerindeki her yüzde 1'lik artış için 7 milyon kişiyi enerji yoksulluğundan kurtulabilir.

Bazı tahminlere göre, yalıtımsız binaları soğutmada tüketilen enerji, 2100 yılına kadar tek başına küresel ısınmada 0,5 oC'lik bir artışa neden olacaktır.

Binalar, küresel ısınmaya karşı dirençli ve enerji verimli hale getirilmediği sürece ısıtma ve soğutmada şurup gibi enerji tüketecektir.

Binaları soğutmada tüketilen enerji, iki kat daha fazla havayı kirletmektedir. Küresel ısınmanın etkisiyle soğutmada tüketilen enerji katlanarak artmaktadır.

Avrupa Komisyonunun Fit For 55 paketi, binaları karbon nötr hale getirmek için, enerji verimliliği, elektrifikasyon ve yenilenebilir enerjilerin entegrasyonunu gibi, çok önemli kararları içermektedir.

Fit For 55 paketi, özel ve kamu binalarının için yenilenebilir ve daha az kirletici salımlayan enerji sistemlerinin geliştirilmesini desteklemektedir. Yapacaklar;

• Isıtma ve soğutmada emisyonları azaltmak.
• Binaları yalıtarak enerji tasarrufu sağlamak.
• Enerji yoksulluğu ile mücadele etmek.
• Yaşam kalitesini iyileştirmek.
• İstihdam ve büyüme oluşturmak.

Binalar;

Fit For 55 paketinin uygulanması ile binaları ısıtmada/soğutmada/aydınlatma fosil yakıt kullanımı tarih olacaktır (son bulacak).

Bina Yenileme Dalgası Stratejisi, yenileme oranının iki katına çıkarılmasını ve yenileme kalitesinin iyileştirilmesini önermektedir. Bu, yenilenebilir enerjinin binalara entegrasyonunu hızlandırarak ve ısıtma sistemlerini karbondan arındırarak 'önce enerji verimliliği' ilkesinin uygulanması yoluyla yapılmalıdır. AB düzeyinde pek çok eylem planlanıyor, bunlardan bazıları yakın zamanda piyasaya sürülen Fit for 55 paketine dahil edilmiştir.

2030 yılına kadar AB inşaat sektöründe ek 160 bin yeşil iş alanı oluşturabilir.

EVLER VE BİNALAR İÇİN TEMEL ÖNERİLER:

• Revize edilmiş Enerji Verimliliği Direktifi ve Yenilenebilir Enerji Direktifi, binaları daha enerji verimli hale getirecek, binalarda yenilenebilir enerji kullanımı artıracak ve fosil yakıt kullanımını aşamalı olarak kaldırılacaktır.
• Yeni Çaba Paylaşımı Yönetmeliği, binalar da dahil olmak üzere sektörler için 2030 yılına kadar tüm üye devletler için emisyon azaltma hedefleri belirlemektedir.
• Binalarda ısıtma ve soğutma amaçlı kullanılan yakıtları için emisyon ticareti, karbon emisyon azaltımlarını hızlandıracak ve yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğine yatırımları teşvik edecektir.
• Karayolu taşımacılığı ve binalarda emisyon ticaretinden elde edilen gelirlerle finanse edilen yeni sosyal iklim fonu, vatandaşlara, özellikle savunmasız hanelere, yenileme veya ısıtma sistemlerine yatırım yapmak ve adil bir geçiş sağlamak için finansal destek sağlayacaktır.

Binaların dekarbonizasyonunu teşvik etmek için daha fazla önlem, Binaların Enerji Performansı Direktifinin gözden geçirilmesi önerisi ile yıl sonundan önce takip edilecektir.

BİNALARIMIZDA YENİLENEBİLİR ENERJİ KULLANIMININ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI

REVİZE EDİLMİŞ YENİLENEBİLİR ENERJİ DİREKTİFİ:

• Yenilenebilir enerji kaynaklarının şebekeye entegre edilmesi kolaylaştırılmalı (örneğin, yeni teknolojiler geliştirmek, depolama tesislerini entegre etmek ve sınır ötesi işbirliğini geliştirmek),
• Elektrifikasyon (örneğin ısı pompaları ve elektrikli araçlar) ve yenilenebilir hidrojen gibi yeni yakıtların dahil edilmesi için daha güçlü teşvikler sağlanmalı.
• Enerji verimliliği ve dolaşımı teşvik edilmeli (örneğin, atık ısı kullanımını kolaylaştırmak).

GÜÇLENDİRİLMİŞ ENERJİ VERİMLİLİĞİ DİREKTİFİ:

• AB düzeyinde enerji verimliliği hedefine gösterge niteliğindeki Üye Devlet katkıları tanıtılmalı.
• Planlama ve yatırım kararlarında enerji verimliliğini ilk sıraya koymak için yasal bir gereklilik getirilmeli.
• Üye Devletlerin her yıl tüm kamu binalarının toplam taban alanının en az yüzde 3'ünü yenilemeli.
• Üye Devletler için kamu sektöründeki enerji kullanımını her yıl yüzde 1,7 oranında azaltılması için yeni hedefler belirlenmeli.
• Kamu kurumlarını, konut dışı büyük binaların yenilenmesi için enerji performans sözleşmelerinin kullanılması teşvik edilmeli.
• Savunmasız tüketiciler ve enerji yoksul haneler için enerji verimliliği çalışmalarında öncelik verilmeli.
• İklim nötrlüğü hedeflerine paralel, en savunmasız vatandaşlarının ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak uygun maliyetli yenileme çabalarının gerçekleştirilmesine yardımcı olunmalı.
• Nihai müşterileri güçlendirmek için daha fazla adım atılmalı (ısıtma, soğutma ve sıcak su ile ilgili temel sözleşme hakları gibi).

BİNALARDAN KAYNAKLANAN EMİSYONLARI AZALTMAK İÇİN FİYAT SİNYALLERİ VERME

BİNA YAKITLARI İÇİN EMİSYON TİCARETİ YAPILACAKLAR:

• Fosil yakıtlara karbon vergisi gibi ilave fiyat koyarak, üreticileri yenilik yapmaya ve temiz enerjiye yatırım yapmaya teşvik etmek ve bunu son kullanıcılara sunmaları sağlamak.
• Yenileme veya ısıtma sistemlerine yatırım yapmak ve adil bir yaşam sağlamak için vatandaşlara, özellikle hassas hanelere mali destek sağlamak için bir Sosyal İklim Fonu oluşturmak ve finanse etmek.
• Elektrikli ısıtma ve bölgesel ısıtmadaki mevcut karbon fiyatını, evsel ısıtmadaki karbon fiyatıyla tamamlayarak, tüm ısıtma seçenekleri için eşit bir oyun alanı sağlamak.
• Binaların karbonsuzlaştırılmasını desteklemek için kullanılabilecek Üye Devletler için ilave gelirler yaratmak.

AB'nin yenileme hızını artırmaya yönelik desteği, binaların emisyonlarını etkin bir şekilde azaltmak için fırsatlar yaratılabilir. Enerji verimliliği ve elektrifikasyon "bina sektörünün karbonsuzlaştırılmasının iki ana itici gücü" olacaktır.

Binaları ısıtma ve soğutma için yenilenebilir enerji kullanımını ve elektrifikasyonun entegrasyonunu teşvik etmek, fosil yakıt kullanımını caydırmak için Emisyon Ticareti Sisteminin bina sektörüne genişletilmesi yerine Enerji Vergilendirme Direktifi incelemesine öncelik vermek.

Isıtma ve soğutmada özellikle savunmasız haneler için verimli ve yenilenebilir ısıtma ve soğutma çözümlerini devreye sokmak için engellerin üstesinden gelmek için karbon fiyatlandırmasından elde edilen ek gelirlerin kullanılmasını önermektedir.

ÜYE DEVLETLERİN BİNALARDA EMİSYONLARINI AZALTMALARI İÇİN TEŞVİK EDİLMESİ

YENİ SOSYAL İKLİM FONU:

• Sosyal etkileri ele almak için binalar için yeni AB emisyon ticaret sistemi (ETS tarafından üretilen müzayede gelirlerinin cari fiyatlarında 72,2 milyar Euro kullanılmalı.
• Korunmasız hanelere, özellikle de enerji yoksulluğu içindekilere fayda sağlanmalı.
• Korumasız haneler için bina yenilemeyi teşvik eden ulusal önlemler ve yatırımlar desteklenmeli.
• Yatırımlar üstlenilene kadar Üye Devletlerin hassas hanelere doğrudan gelir desteğini ortak finanse edilmeli.

GİRİŞİM PAYLAŞIM YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ ULUSAL EMİSYON AZALTIM HEDEFLERİ:

• • Üye Devletlerin harekete geçmesi için teşvikleri sürdürmek.
• • Üye Devletlerin bir miktar esneklikle maliyet etkin yollarla emisyon kesintileri yapmasına izin vermek.

BİNALARDA FİT FOR 55 ÇERÇEVESİNDE;

• Binaları yalıtmak (Binaların dış duvarlarının, çatılarının, zemininin ve bodrum katlarının yalıtılması ve enerji verimsiz camlardan enerji verimli camlara geçilmesi temel esastır).
• Isıtma ve soğutma amacıyla ısı pompası kullanımını yaygınlaştırmak.
• Atık ısıları geri kazanmak (kanalizasyon, metro, bilgisayar merkezi, veri merkezleri, soğuk hava depoları, çöp depolama alanları, süper marketlerin soğuk hava depoları, hastanelerin ameliyathaneleri ve benzerleri gibi yerlerin atık ısıları, ısıtma ve soğutmada kullanılabilir önemli bir enerji kaynağıdır).
• Isıtma ve soğutmada yenilenebilir enerji kullanım payını artırmak.
• Binaların derin yenilenmesini teşvik etmek.
• Kaliteli, güvenli, akıllı ve enerji verimli binalar yapmak.

Standartlar doğru konursa hedefe ulaşma daha gerçekçi ve güvenli olur.

Bazı AB ülkelerinde Neredeyse Sıfır Enerjili Binalara (nZEB) yönelik stratejiler, girişimler ve geçici öneriler Tablo 1’de verilmiştir.

Tablo 1. nZEB'ye Yönelik Stratejiler, Girişimler Ve Geçici Öneriler

Güney Kore enerji nötr yeni bina yapılması ve mevcut binaları derin yenilenmesinde yalıtım için Isı Geçiş Katsayıları (U);

• Duvar için 0,18 W/m²K
• Çatı için 0,16 W/m²K
• Zemin için 0,18 W/m²
• Pencereler için 1,4 W / m²K

değerlerini esas almaktadır.

Yenileme Dalgası kapsamındaki politika ve finansman çabaları için üç odak alanı belirlenmiştir:

• Enerji yoksulluğu ve en kötü performans gösteren binalarla mücadele, tüm hanelerin sağlıklı konutlara erişimleri sağlanmalı
• Kamu binalarının örnek teşkil etmesi için sağlık, eğitim ve idari tesisler gibi kamu binalarının yenilenmesine (yalıtım dahil) güçlü destek verilmeli.
• Şu anda konutlarda tüketilen enerjinin yüzde 80'inden sorumlu olan ısıtma ve soğutmada karbonsuzlaştırma esas alınmalı.

Yetersiz ve kalitesi konutların, halk sağlığı üzerinde oluşturduğu ekonomik yükün yılda 194 milyar Euro'nun üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.

Avrupa, yaşam döngüsü ilkelerini uygulamada ön planda olan bir yapı sektörü ile, bina enerji verimliliğinin iyileştirilmesine yönelik dünya çapındaki yatırımların yaklaşık yüzde 40'ını temsil etmektedir.

Bina yenileme, AB'de en büyük yatırım açığıyla karşı karşıya olan sektörlerden biridir. Avrupa Komisyonu, 2030 yılına kadar önerilen yüzde 55 iklim hedefine ulaşmak için 150 milyar Avro enerji verimliliği için olmak üzere yılda yaklaşık 275 milyar Euro ilave yatırıma ihtiyaç olduğunu tahmin etmektedir.

Avrupa Komisyonu'nun ilk değerlendirmesine göre, İyileştirme ve Dayanıklılık Tesisi, AB genelinde yaklaşık 50 ila 55 milyar Avro ile bina yenileme yatırım ihtiyaçlarını destekleyecektir. Bu, sektör için önümüzdeki on yıl içinde ihtiyaç duyulan 2,75 trilyon Euro'dan çok uzak olsa da, fonların doğru yatırımları yönlendirmek için kullanılması koşuluyla, yenileme dalgasını başlatmak için etkili bir araç olarak hizmet edebilir.

Japonya, 2030 yılına kadar sera gazı salım azaltım hedeflerini belirlemiş ve yayınlamıştır. 2013 yılına kıyasla 2030 yılında sera gazı salımını yüzde 46 oranında azaltmayı ulusal hedef olarak belirlemiştir (Detay aşağıda verilmiştir). 

Fit For 55 paketinin ikinci bölümünün, bu yılın ilerleyen zamanında, Avrupa Komisyonunun Doğrudan Binalarda Enerji Performansının (EPBD) üçüncü revizyonu için teklifini yayınlaması planlanmaktadır.

Bu yılın ilerleyen günlerinde, Binaların Enerji Performansı Direktifi revize edilecektir. Bu, gerçek performans ve yenilemeye lazer netliğinde odaklanmak için bir başka önemli fırsat olacaktır.

Fit For 55’e (55’e uyumda) iki kritik kelime: verimlilik ve karbonsuzlaşma