Irak'ın orta ve güney bölgelerindeki kargaşa, koşulların iyileştirilmesi çağrısında bulunan halk protestolarının devam etmesi ve bunun sonucunda ortaya çıkan güvenlik endişelerinin yanı sıra Irak'ın Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) aldığı üretimini azaltma kararlarına bağlılığının ihracatını azaltacak seviyelere gelmesi, çoğu uluslararası petrol şirketinin hisselerini satmasına neden oldu.
Irak petrol sektöründe yeni yabancı yatırımların olmaması ve bir dizi uluslararası şirketin çekilme kararı, istikrarsız siyasi ve güvenlik ortamı göz önüne alındığında, ülkenin petrol sahalarına olan ilginin azaldığına dair açık bir mesaj veriyor.
Büyük şirketler çekilmeyi düşünüyor
Irak Petrol Bakanı İhsan Abdulcebbar İsmail, BP'nin Irak'tan çekilmeyi düşündüğünü söyledi. Rus Lukoil ise Batı Kurna-2 sahasındaki hissesini Çinli şirketlere satmak istediğini belirten resmi bir bildiri yayınladı.
Abdulcebbar İsmail, Irak parlamentosunun geçtiğimiz Haziran ayında sektördeki son gelişmeleri tartıştığı bir oturumda yaptığı konuşmada, Irak'taki mevcut ortamının büyük yatırımcıların yatırımlarını sürdürmeye uygun olmadığını kaydederek başka bir pazar ya da başka bir ortak aradıklarını söyledi.
Azalan kazanç
Petrol uzmanı Hamza El-Cevahiri, Irak’ın bu şirketlerin çıkışından sonra petrol sahalarının zenginliğini yönetme ve işletme kabiliyetine atıfta bulunarak, petrol şirketlerinin ürettikleri her varilden elde ettikleri düşük kârın, Irak'tan ayrılma nedenlerinden biri olduğunu söylüyor.
El-Cevahiri, Irak Petrol Bakanlığı’nın şirketlere harcamalarını rasyonalize etmeleri için baskı yaptığını, bunun da varil başına karı yaklaşık 1.8 dolara düşürdüğünü ve böylece yatırım ortamının zayıflaması nedeniyle şirketleri geri çekilmeye ittiğini kaydetti.
El-Cevahiri, uluslararası petrol şirketlerinin sayesinde Irak’ın modern teknolojiyi öğrendiğini, teknisyen ve mühendislerin eğitildiğini, işgücünün yüzde 70 ila 90'ının Iraklı olduğunu, ayrıca ülkenin kredi notunun 11 yıl öncesine göre arttığını söyleyerek, Irak’ta işgücünün geliştiğine ve Shell şirketi tarafından yapılan petrol sahalarını geliştirdiğine ve yönetebildiğine dikkati çekti.
Çin alternatifi ve başarı potansiyeli hakkında ise "Çinli şirketler, teknoloji ve uzmanlıklarına rağmen, uluslararası şirketler düzeyinde değiller" diye açıklama yaptı.
Irak'ın elinde saha yönetimi
El-Cevahiri, Iraklıların mevcut mühendis ve teknisyen kadrolarıyla ve uluslararası şirketler tarafından yürütülen veya taşeronlar aracılığıyla yürütülen hızlandırılmış programlarla yeni kadrolar yetiştirerek, çoğu uluslararası şirketin yaptığı gibi petrol sahaları geliştirebileceğini sözlerine ekledi.
Irak petrol üretimini günde 5 milyon varile çıkararak ülkenin güneyinde kapsamlı sahalar geliştiren bu şirketler, yüksek maliyetleri ve Irak'ın yıllık petrol gelirlerine olan etkileri nedeniyle eleştiriliyorlar.
Olumsuz imaj
Enerji alanında uzman olan Govand Şirvani, büyük uluslararası şirketlerin çekilme kararının ülkeye yapılacak yatırımlar açısından olumsuz bir imaj oluşturacağına inanıyor.
Şirvani, bu şirketlerin Exxon Mobil'in sekiz milyar varil rezervle çekilmeyi planladığı Kurna sahası gibi dev alanlardan çekildiğini veya çekileceğini söylüyor. Dev Rumaila sahasından ise BP ve Lukoil'in çekilmesinin beklendiğini kaydetti.
Şirvani, şirketlerin çekilme kararının arkasında Irak'taki zayıf güvenlik de dahil olmak üzere, özellikle İran yanlısı grupların dronlar ve füzeler aracılığıyla yabancı misyonları hedef almaya devam etmesi gibi açıklanmayan nedenler olduğunu da sözlerine ekledi.
Bu şirketlerin, Petrol Bakanlığı bünyesindeki departmanlar veya güney şehirlerindeki bazı aşiret veya hakim güçler tarafından şantaja uğradıkları, görüşme yapmaya veya tazminat ödemeye zorlandıkları göz ardı edilmemeli.
Çinli şirketlerin bu koşullarda çalışmayı kabul ettiğini ve sıklıkla hisse satın aldığını belirten Şirvani, Petrol Bakanlığı'nı bu şirketlerle görüşmeye ve çekilme isteklerinin arkasındaki gerçek nedenleri tespit etmeye çağırdı.
Çin’in Irak için Batılı ülkelerden daha iyi fiyatlar sunabileceğine işaret eden Şirvani, Irak'ın eski konumunu yeniden kazanmaya başladığını, yatırım yapmak isteyen şirketlere para harcamak veya başka sözleşmeler yapmak yerine yeni teknolojiler ve danışmanlık şirketleri oluşturmasının daha iyi olacağını sözlerine ekledi.
Irak Petrol ve Enerji Komitesi, bahsi geçen şirketlerin Irak'tan çekilme niyetlerini araştırması için Petrol Bakanı İhsan’a talepte bulundu.
2009 yılından bu yana Irak, ülkenin güney ve orta bölgelerinde, Basra, Maysan, Vasit ve Dikar şehirlerinde sahalarını geliştirmek için uluslararası petrol şirketleriyle bir dizi sözleşme imzaladı. Sonrasında ise bu çalışma alanı Muthanna, Necef ve Anbar şehirlerine kadar genişledi.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Şarku'l Avsat
