"Antikorunuz bol olsun", aşılar uygulanmaya başlayalı beri dünyanın en çok tekrarlanan temennisi unvanını aldı desek yeri var.
Bu iyi niyetli temenninin "Toprağı bol olsun" gibi ölenlere söylenen bir başka sözü hatırlatması bir tarafa, bilimsel bakımdan da doğru olduğu söylenemez.
Gel gelelim, insanlar antikor seviyelerinin yüksek olmasının önemine o kadar çok inandırıldı ki ikinci aşısını da yaptıranlar şimdi de "antikor seviyesi" ölçtürme peşine düştüler.
Temenninin ne ölçüde gerçekleştiğini test etmek istiyorlar ki, çok haklılar.
Oysa bağışıklığı sadece antikorlar üzerinden değerlendirmek, antikor yüksekliğine sevinip düşüklüğüne üzülmek hakikatlerle bağdaşmıyor.
Antikorların niteliği mühimdir
Antikor seviyeleri evet önemlidir ama asıl mühim olan bu antikorların niteliğidir.
En kuvvetli hücresel bağışıklık 5 proteinle (spike, membran, zarf, nükleokapsit ve proteaz antijenleriyle) ortaya çıkar. 1
Biri "nötralizan" yani virüsü etkisiz kılan diğeri ise "non-nötralizan" yani virüsü etkisizleştiremeyen olmak üzere iki türlü antikor vardır.
Eğer antikorlarınız nötralizan vasfında ise mesele yok ama non-nötralizan antikorlar problem yaratabilir.
Hafif hastalığı olduğu için ayaktan tedavi gören hastalarda nükleokapsit antijenine kıyasla spike proteinin S1 veya RBD kısımlarını hedefleyen IgG sınıfı antikorların daha yüksek bulunması antikor niteliğinin ne kadar mühim olduğunun delilidir. 2
Bu araştırmada, plazma antikor artışı viral RNAemi'deki azalmayla korelasyon gösteriyordu ama akut hastalığı olanlardaki antikor cevapları hastalığın akıbetini belirlemede yetersizdi.
Antikora bağlı şiddetlenme
Genel olarak virüse özgü antikorlar "antiviral" kabul edilir ve virüs enfeksiyonlarının kontrolünde çeşitli şekillerde önemli rol oynar.
Bununla birlikte, bazı durumlarda, spesifik antikorların varlığı vücut için değil "virüs için faydalı" olabilir.
Bu aktivite, virüs enfeksiyonunun antikora bağlı şiddetlenmesi (antibody-dependent enhancement =ADE) olarak bilinir.
ADE, bir virüsün nötralizan olmayan antikorlara bağlanmasının konakçı hücrelere girişini ve ardından replikasyonunu arttırdığı bir olaydır.
Monositler, makrofajlar, dendritik hücreler ve belirli granülositler gibi FcR taşıyan miyeloid hücreler, immün komplekslerin fagositik alımı yoluyla enfeksiyonun antikora bağlı şiddetlenmesine sebep olur.
Böylece fagositoz virüsün replikasyonu ve immun hücrelerin ölümüyle sonuçlanır.
Asıl mühim olan, T hücreleri vasıtasıyla sağlanan hücresel bağışıklıktır
Agamaglobülinemisi olan yani bağışıklık sistemleri antikor yapamayan ve bu sebeple ömür boyu immunglobulin alması gereken iki hastanın KOVİD'i tamamen atlatmasının da ortaya koyduğu gibi asıl etkili olan T lenfositleri ile sağlanan hücresel bağışıklıktır. 3
T lenfositlerinin, sitotoksik T hücreleri (CD8+), yardımcı T hücreleri (CD4+), düzenleyici T hücreleri (CD4+ CD25+) ve hafıza T hücreleri gibi türleri vardır.
Bir tür işgalciyi vücudun gelecekte tekrar tanımasına yardım ederken, diğeri işgalciyi avlayıp enfekte olan hücreleri yok eder. Bir diğeri bu sürece çeşitli şekillerde yardımcı olur.
Antikorlar cepteki para gibidir, kolayca harcanır gider ama hücresel bağışıklık hafıza T lenfositleri sayesinde bankadaki para gibidir, emniyet altındadır, harcanması zordur.
Hafif olarak geçirilen tipik bir KOVİD' den sonra, koronavirüse has CD8+ T hücreleri kalıcı olmak yanında iyileşme sürecinde, koordineli bir şekilde uzun ömürlü ve kendi kendini yenileyen hafıza özelliği kazanır. 4
Antikorlar azalsa da T hücresi cevabı devam eder. 5
Fareler üzerinde yapılan ve antikor oluşturmadan sadece spesifik sitotoksik T hücreleri cevabı yaratan bir zika virüs aşısının etkinliğinin değerlendirildiği araştırmanın da gösterdiği gibi CD8+ sitotoksik T hücrelerinin viral enfeksiyonlardan korunmada çok önemli bir yeri vardır. 6
Gelelim neticeye
İster hastalık geçirmiş olun ister aşılanmış olun, antikorlarınız ölçülür de düşük bulunursa dert etmeyin.
Antikor fazlalığının her zaman iyi bir şey olmadığı aksine zararlı olabileceği, antikorların faydalısı ve faydasızı olduğu da aklınızda bulunsun:
Antikorunuz bol olsun temennisinin, "Nötralizan ve uzun ömürlü antikorlarınız, evlâdiyelik T hücreleriniz olsun" şeklinde güncellenmesi uygun olacaktır.
Temenniperverlere duyurulur.
Kaynaklar:
1. https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.02.17.431750v1
2. https://immunology.sciencemag.org/content/5/54/eabe0240
3. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/pai.13263
4. https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.04.28.441880v1.full.pdf
5. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3661946
6. https://www.cell.com/cell-reports/fulltext/S2211-1247(21)00441-1
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
