Nahda Barajı krizinde çözümsüzlük sürüyor

Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ülkesinin Nil Havzası ülkelerine zarar verme niyetinde olmadığını bildirdi

Etiyopya, Mısır ve Sudan arasında Nahda Barajı krizine çözüm bulunması için düzenlenen görüşmelerin son turu da başarısızlıkla sonuçlandı. (Reuters)

Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Twitter üzerinden 19 Nisan Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Nil Havzası ülkelerine zarar verme niyetinde olmadıklarını bildirdi. Abiy Ahmed, geçen yıl meydana gelen şiddetli yağmurların Nahda Barajı’nı ilk kez doldurmaya yardımcı olduğunu ve baraj sayesinde ülkede şiddetli sel felaketlerinin yaşlanmasının önüne geçildiğini belirtti.

Etiyopya Su, Sulama ve Enerji Bakanı Seleshi Bekele de yaptığı açıklamada “Nahda Barajı’nda nehir yatağından su tahliyesini sağlayan iki alt çıkışı tamamlanmış, test edilmiş ve faaliyete geçilmiştir” dedi. Bekele, inşa edilen bu iki çıkış noktasının, Nil’in tüm yıllık akışını bir yıl içinde aşma kabiliyetine sahip olduğunu belirterek bu durumun nehir suyunun yokluğunda akışı garanti ettiğini vurguladı. Bakan, Nahda Barajı’nın geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Sudan’da selleri engellediğini vurguladı.

Etiyopya’nın güvenceleri

“Nahda Barajı, akıllıca bir şekilde tasarlandı. Paralel şekilde dolgu ve inşaat çalışmaları yapıldı. Baraj, kaliteli ve modern makinelerle inşa edildi” ifadelerini kullanan Bekele, yapım aşamasında 13 çıkış açıldığına dikkat çekti. Bakan, yağmur mevsiminde ve doldurma sırasında alt çıkışlardan su akışı sağlanması için büyük bir kapasite eklendiğini kaydetti.

Etiyopya’nın güvenceleri, Mısır, Sudan ve Etiyopya arasındaki Nahda Barajı müzakerelerine ilişkin  kriz yaşandığı bir dönemde geldi. Anlaşmazlığın temelini Sudan ve Mısır’ın, taleplerini arabuluculuk çemberini uluslararası tarafları içerecek şekilde genişletmesi oluşturuyor. Mısır ve Sudan, ‘dörtlü arabuluculuk’ olarak nitelendirilen şekilde BM, ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) yanı sıra Afrika Birliği’nin (AfB) arabulucu olmasını istiyor. Addis Ababa, bu duruma ‘baraj konusunun uluslararasılaştırıldığı’ gerekçesiyle karşı çıkıyor. Ayrıca müzakereleri Afrika arabuluculuğuyla sınırlamak istiyor.

Başarısızlık

Üç ülke arasında nisan ayı başlarında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin başkenti Kinşasa’da düzenlenen son tur görüşmeleri başarısızlıkla sonuçlandı. Addis Ababa, müzakereler sırasında Sudan tarafından sunulan öneriyi reddetti. Mısır ise AfB’nin başkanlığını üstlenen Kongo liderliğinde, üç ülke arasında arabuluculuk yapmak üzere uluslararası bir dörtlü oluşturmak için Sudan’ın önerisini destekledi. Aynı şekilde Etiyopya, sınırlı katılım çerçevesinde gözlemci rolünü harekete geçirmeyi kabul etmedi.

AfB Başkanı ve Arabuluculuk Komitesi Başkanı olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Felix Tshisekedi’nin çabaları, karşılıklı suçlamalarda bulunan taraflar arasında bir yakınlaşma sağlayamadı. Durum, müzakerelerin başarısızlığına yol açtı.

Etiyopya, Kinşasa müzakerelerinden sonra gelecek ağustos ayında elektrik üretmeye başlama niyetini beyan etti. Ayrıca barajın ikinci dolumuna yönelik hamlelerini de sürdürdü.

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, Mısır’ın 55,5 milyar metreküp su payından taviz vermeyeceği konusunda uyarıda bulundu. Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk da 14 Nisan Çarşamba günü Mısırlı mevkidaşı Mustafa Medbuli ve Etiyopyalı mevkidaşı Abiy Ahmed’i, çıkmaza giren Büyük Nahda Barajı müzakerelerini görüşmek için 10 gün içinde üçlü bir zirve düzenlemeye çağırdı.

Sudan Başbakanı’nın davetine henüz herhangi bir yanıt gelmedi. Etiyopya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Dina Mufti ise iki aşağı havza ülkesi olan Mısır ve Sudan’ı, ‘Nahda Barajı meselesini, Afrika çerçevesinin dışına çıkararak yeniden Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) taşımakla” suçladı.

Hayal kırıklığı

Etiyopya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Demeke Mekonnen, ülkesinin ‘Nahda Barajı hususundaki üçlü müzakereler ve üç ülke arasında bir anlaşmaya varılması’ için AfB liderliğine bağlı olduğunu vurguladı. Mısır ve Sudan’ın Nahda Barajı’nı ‘Arap su güvenliğine bir tehdit’ girişimi olarak nitelendirmesi karşısında hayal kırıklığı yaşadıklarını söyleyen Mekonnen, tüm kıyıdaş ülkelerin Afrika’da bulunduğunu hatırlattı. Yetkili, Afrikalı büyükelçilerle yaptığı görüşmede, ‘Afrika iş birliği ve kardeşliği ruhunun Nil sularını yönetmek ve kullanmak için en iyi seçenek olduğunu’ vurguladı.

Diğer yandan Sudan Dışişleri Bakanı Meryem Sadık el-Mehdi açıklamasında şunları söyledi:

“Sudan, Nahda Barajı müzakereleri boyunca tüm taraflar arasında bir fikir birliği olması koşuluyla söz konusu inşaatı destekledi. Ancak Etiyopya, müzakereleri engelleyen bir yaklaşım benimsiyor. Etiyopya, dikkatleri kendi iç sorunlarından başka yöne çekmeye çalışıyor. Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk’un Nahda Barajı meselesiyle ilgili doğrudan müzakere çağrısına henüz yanıt vermedi. Biz de BMGK’dan baraj krizini takip etmesini istedik.”

Dolum ve güvenceler

Etiyopya Başbakanı’nın iki aşağı havza ülkesine zarar vermedikleri iddiası, temmuz ayında başlaması beklenen ikinci dolum süreci açıklamasından sonra geldi. Sudan süreçten endişe duyduğunu ifade ederken bunun Nil kıyısında yaşayan 20 milyon Sudanlıyı tehdit ettiğini vurguladı.

Abiy Ahmed’in güvenceleri, ülkesinin Mısır ve Sudan’ı gelecek Temmuz ayında ikinci dolum süreci hazırlıklarına katılmaya çağırması sonrasında geldi. Söz konusu iki ülke, ikinci dolumun daha sonra yapılması gerektiğini savunarak çağrıya henüz yanıt vermedi.

Afrikalı gözlemciler, Etiyopya’nın baraj ihtiyacı konusundaki temel sorunlara yönelik pratik adımlar atılması için müzakere tarafları ve siyasi irade arasında güven olmadığına dikkat çektiler. Etiyopya’nın güvencelerinin işe yaramayacağını vurguladılar. Gözlemciler yaptıkları açıklamlarda şu ifadeleri kullandılar:

“Etiyopya’nın uzlaşmazlığı ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı’nın ülkesinin önderliğindeki arabuluculuk sürecini kolaylaştıracak bir atılım gerçekleştirememesi nedeniyle herhangi bir ilerleme kaydedilmedi.”

Mısır ve Sudan, ‘barajın doldurulması ve işletilmesi ile ilgili kurallara ilişkin bağlayıcı ve kapsamlı bir yasal anlaşmaya ulaşmak’ için uluslararası bir arabuluculuk mekanizması çağrısında bulunuyorlar. Etiyopya sürecin bir sonraki yağmur sezonuna ertelenmesinin bir milyar doları aşan maddi kayıplara neden olacağı gerekçesiyle ikinci doluma yönelik fiili adımlar atıyor.

Uluslararası çağrılar

ABD, müzakere taraflarını krizi daha da karmaşık hale getirecek yönde bireysel adımlar atmamaları konusunda uyardı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de BM’nin müzakere sürecini desteklemeye hazır olduğunu duyurdu. BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric yaptığı açıklamada “AfB’nin çabalarının devamlılığının, arabuluculuk çabalarının sürmesi için oldukça önemli olduğuna inanıyoruz” dedi.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Independent Türkçe için çeviren: Kübra Şahin Örel

https://www.independentarabia.com/node/213871

DAHA FAZLA HABER OKU