Güney Amerika ülkesi Ekvador'da Cumhurbaşkanlığı ve Parlemento seçimleri 7 Şubat Pazar günü yapıldı. Beklendiği gibi sol görüşlü ekonomist Andrés Arauz, ilk turu yüzde 32 oyla kazandı.
Ancak bu sonuç kesin zafer için yeterli olmadı. Çünkü başkanlık yarışını kazanmak için, bir adayın en yakın rakibine karşı yüzde 50+1 veya yüzde 40 oy ve 10 puan fark atması gerekir.
İkinci tur 11 Nisan'da yapılacak. Ancak seçimin ikincisi yazıyı kaleme aldığım saatlere kadar henüz belirlenmemişti.
Çünkü Yerli lider Yaku Pérez ve muhafazakar bankacı Guillermo Lasso'nun başa baş olduğu için (her iki aday da yüzde 19,7 aldı) kalan oyların yaklaşık yüzde 4'ünün sonucu bekleniyor.
Özellikle koronavirüs kısıtlamalarının yol açtığı kaos oylamayı bekleyen Ekvadorlu vatandaşların uzun kuyruklar oluşturması oylamaya gölge düşürdü. Bu yüzden de seçime katılım yüzde 65'e ulaşamadı bile.
Nitekim Şubat 2021 itibarıyla Ekvador'da resmi rakamlara göre 258 binden fazla kişi koronavirüs vakasına yakalandı, ölü sayısı da 15 bini geçti.
Oysa gerçek rakamların çok daha yüksek olduğu düşünülüyor. Zira ülke de sağlık ve cenaze sistemi bile çökmüştü.
13 milyondan fazla Ekvadorlu pazar günü sandık başına gitti ve 16 farklı aday arasında tercih yapsa da; üç aday öne çıkmış oldu.
Bunlardan ikisi, Ekvador siyasetinin son 10 yılda yaşanan kutuplaşmanın yaptığı aşırılıkları temsil ediyor. Üçüncüsü ise yerli ve çevreci bir aday oldu.
Başkanlık seçimin ikinci turuna kimin kalacağına Ekvador Ulusal Seçim Konseyi (CNE) karar verecek. Ancak birinci turun galibinin sol görüşlü ekonomist Andrés Arauz'un (yüzde 32) galip geldiği kesin.
Bu seçim sonucuyla Ekvador halkı; bir başkan ve başkan yardımcısı seçmenin yanı sıra, 13 milyondan fazla kayıtlı Ekvadorlu seçmen de Ulusal Meclis üyelerini seçiyor ve Andean Parlamentosu'nun beş üyesini atıyor.
Solcu aday Arauz, Ekvador'un en genç cumhurbaşkanı olabilir
35 yaşındaki ekonomist, ülke tarihindeki en genç cumhurbaşkanı olabilir. Onun zaferi Latin Amerika sol eksenini güçlendirecektir. Eski Başkan Rafael Correa'nın adayı olan Andrés Arauz, Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) ve onun kemer sıkma önlemlerinden ayrılma sözü verdi.
Arauz, şu anda Belçika'da sürgünde yaşayan ve yolsuzluktan hüküm giymekten kaçan eski cumhurbaşkanı Rafael Correa'nın da sıkı savunucusudur.
Arauz'un akıl hocası iki kez cumhurbaşkanı olanı Correa'dır. Her ne kadar yolsuzluk ve rüşvetten ötürü ceza almış olsa da Correa, ülkede güçlü bir siyasi güç olmaya devam ediyor.
Solcu başkan adayı, bir milyon aileye 1000 dolar dağıtacağını açıkladı
Arauz, Moreno yönetiminde dört yıllık kemer sıkma politikasına dayalı bir aradan sonra ülkeyi sosyalist bir yola döndürme sözü verdi.
Arauz, göreve geldiği ilk ayda bir milyon aileye bin dolar ve (tıpkı Arjantin'de geçen ay yürürlüğe giren yasa gibi) zenginler için özel bir vergi koymayı taahhüt etti.
Arauz'un bu popülist vaadi her biri bir milyon kadın hane reisine bin dolar vermeyi, yerel yönetimlere 3 milyar dolar ve kamu sektörü için sübvansiyon ve kredi vermeyi taahhüt ederek perçinledi.
Sol görüşlü politikacı Arauz, Rafael Correa döneminde 2015-2017 yıllarında Kültür ve Miras Bakanı olarak görev yaptı.
Arauz, mevcut Devlet Başkanı Lenin Moreno'nun seçimleri kazanmasının ardından görevinden ayrılmıştı. Correa'nın başkanlığı sırasında Bilgi ve İnsan Yeteneği Bakanı olarak görev aldı.
Ayrıca Ekvador Merkez Bankası'nda bankacılık genel müdürü, Ulusal Planlama ve Kalkınma Sekreterliği'nin alt sekreteri ve Ulusal Kamu Alımları Servisi'nin direktörlüğünü yapmıştır.
'Kararsızlar' ülkenin en büyük siyasi gücü
İkinci tura Perez'in mi Lasso'nun mu kalacağı oyların tamamı sayıldığında netleşecek. En fazla desteği alan ikinci aday, iş dünyasının ve uluslar arası sermayenin desteğini alan muhafazakar liberal Guillermo Lasso oldu.
Salgın ve kemer sıkma politikaları ile yoksullaşan bir ülkenin kulaklarına bal gibi gelen mesajlar verse de sosyalist, emek ve yerlilerin ağırlıklı olduğu seçmen kitlesinde çoğunluğu göğüsleyebilecek performans vermesi zor görünüyor.
Yurt dışında yaşayan Ekvadorluların oyları da belirleyici olabilir. Yalnızca İspanya'da Ekvador diasporasının üçte birinden fazlasını temsil eden 178 bin seçmen var.
Her ne kadar solcu aday Arauz yüzde 32 oranında oy alsa da ikinci turu ya aday belirleyecek veya ötekileşmiş taban olan işçiler, yerliler ve yoksullar kendi aralarında bölünecektir.
Zira son kararı ellerinde tutanlar, seçimlerden birkaç gün önce anketlere göre seçmenlerin yaklaşık yüzde 40'ını temsil eden 'kararsızlar' olacak.
'Kararsızlar', tüm ülkenin kaderini kökten değiştirebilir. Onların akılda tutması gereken şey, bir halkın refahının kaderine en uygun olanı seçmekle başlamasıdır.
Ekonomik özgürlük, adalet, sosyal eşitlik, istihdam, yoksulluğun azaltılması, yolsuzlukla mücadele ve vatandaşa saygı Latin Amerikalıların ortak talepleridir.
Bu bağlamda solcu aday Arauz, sağcı aday Losso ve yerli ve madenleri kapatmak isteyen ekolojik aday Perez, kendi içinde çeşitli handikapları barındırıyor. Üstelik hiçbir aday da güven vermiyor.
Mesela kampanyanın son haftasında, muhafazakar-sağcı aday Losso, seçilmesi halinde, yönetiminin ilk yıllarında asgari ücreti aylık 500 ABD dolarına çıkarmaya söz verdi.
Bankacı ve politikacı 65 yaşındaki Guillermo Lasso, Ekvador'a yabancı yatırımı çekeceğini ve petrol üretimini artıracağını söyledi.
Ancak 17 milyonluk bir ülkede iddialı bir vaat olan 2 milyon yeni iş alanını nasıl yaratacağını söylemedi. Ayrıca küçük tarım şirketlerine yüzde 1 faizle 30 yıl sübvansiyonlu kredi tahsis edeceğini açıkladı.
Yerli siyasi hareket Pachakutik'in adayı Yaku Pérez, pazar günkü cumhurbaşkanlığı seçimlerinde "kara atı" temsil ediyor. Seçilirse, etnik olarak Kañari olan Pérez, ülkenin ilk yerli başkanı olacak.
Bir avukat ve çevre aktivisti olan Pérez, Ekvador'un doğal kaynaklarını ve özellikle ülkenin su yollarını (kendi belirlediği Kichwa adı, Yaku, "su" anlamına gelir) madencilik ve diğer madencilik endüstrilerini kapatmak/sınırlamak adına aktif çaba harcamak için söz verdi.
Ancak Ekvador endüstrisi, işgücü ve ekonomisi büyük oranda madenlere bağlı; Perez maden endüstrisine alternatif olarak ortaya ne koyduğunu açıklamadı bile.
![Ekvador cumhurbaşkanı adayı Yaku Perez, 4 Şubat'ta Ekvador'un Cuenca kentinde düzenlenen kapanış kampanyası mitinginde bisikletine biniyor Fernanda Garcia Reuters].jpg](https://www.indyturk.com/sites/default/files/styles/800xauto/public/thumbnails/image/2021/02/09/582696-1333687305.jpg?itok=mwSHePDi "Ekvador cumhurbaşkanı adayı Yaku Perez, 4 Şubat'ta Ekvador'un Cuenca kentinde düzenlenen kapanış kampanyası mitinginde bisikletine biniyor Fernanda Garcia Reuters].jpg")
Pérez, kendisini ekolojik, anti-Correa solun bir parçası olarak tanımlayarak, Correa tarafından temsil edilen "otoriter ve yozlaşmış sol"a bir alternatif oluşturduğunu iddia ediyor.
Seçim öncesi, çevrenin ve yerli haklarının korunmasını vurgulayan sürdürülebilir bir ekonomik model etrafında propagandasını şekillendirdi.
Pérez, kazandığı yüksek oy yüzdesiyle (yüzde 19) birçok kişiyi şaşırttı. Başarılı olursa, nüfusun yüzde 10'undan daha azının yerli olarak tanımlandığı bir ülkede ilk yerli cumhurbaşkanı olabilir.
Çünkü ülkenin dağlık bölgelerinde madencilik faaliyetlerini yasaklama ve petrol üretimi için yeni tavizlere sınırlar koyma sözü üzerine kampanya yürüttü.
Sürgün Başkan Rafael Correa, halen en önemli belirleyici güç
Eski Başkan Correa, geçen yıl yolsuzluktan hapis cezasına çarptırılmış ve 25 yıl boyunca herhangi bir siyasi rolden men edilmişti. Karısının ülkesi Belçika'da yaşıyor.
Hakkındaki yolsuzluk iddialarına ve hapis kararına rağmen seçmenin yüzde 20 ile yüzde 30'u arasında bir etkisi var.
Andrés Aráuz, Correísmo'nun teknik bir profile sahip, şimdiye kadar neredeyse bilinmeyen genç bir partizandı. Tam da bu nedenlerden dolayı seçildi.
Arauz, "yeni" ve "taze" olarak sunulabilirken, yurttaşlığı hafifletmeden veya özeleştirinin gölgesi olan 'Yurttaş Devrimi'ni haklı çıkarabilir.
Nitekim Arauz ve Correra seçim stratejisi, tüm partilerin düşmanı olarak sunarken, basın ve bankacılar onlara karşı ittifak kurdu.
Correísmo'nun seçmenlerin yüzde 20 ila 30'u arasında değişen önemli bir oy tabanı var. İkinci tura geçmek için yeterli. Nitekim ikinci tura da kolayca geçti.
Ekvador'da 7 Şubat 2021 cumhurbaşkanlığı seçimleri bir rekora da sahip. 16 adayın Cumhurbaşkanı olmak için yarıştığı ülkede; Ekvador cumhuriyetin 1830'da kurulmasından bu yana en yüksek aday sayısı oldu.
Çünkü Rafael Correa 'nın seçkin şahsiyeti ülkeyi terk ettiğinde arkasında bir dizi dava ve yolsuzluk mahkumiyeti bıraktı.
Correra'nın Alianza País Partisi'nin çöküşü, ülkede siyasi sisteminde dağılmasına neden oldu. Nedeni anlamak ise kolaydır.
Ekvador seçim sahnesine 10 yıl boyunca hakim olan partinin dağılması, karışıklığın ortasında neredeyse herkesin seçimleri kazanabilecek iktidar hesaplamasını teşvik ediyor.
Ham petrolün fiyatı düştüğü için Correra başkanlığı döneminde petrol patlamasının kâr marjı düştü. Böylece Ekvador borca batmış oldu.
Correra'nın yerine gelen ve ABD yöüngesinde siyaset yaptığı için sert eleştirilen Cumhurbaşkanı Lenin Moreno'nun döneminde milli borç GSYH'nin yüzde 26'sından yüzde 44'e yükseldi.
Hükümet verilerine göre, koronavirüs salgını doğrudan sağlık krizine atfedilen yaklaşık 6,4 milyar dolarlık kayıp baskıyı artırdı.
Ekvador ekonomisinin 2020'de yüzde 8,9 küçüleceği tahmin edilirken, işsizlik geçen eylül ayında yüzde 8,6'ya ulaştı.
Başkan Moreno'nun popülaritesi yüzde 7 ile tüm zamanların en düşük seviyesine ulaştığı için Moreno, yeniden seçilmek istemedi.
2020'nin ilk dokuz ayında ekonominin daralması ve işsizliğin ikiye katlanmasıyla birlikte, pek çok Ekvadorlu, seçimlerden önce siyasetten çok günlük hayatta kalmakla meşgul oldu.
Sonuç olarak Ekvador'un önünde nisan ayında gerçekleşecek olan bir yarış daha var. Ancak ülkenin kaderi siyasi tercihlerden çok petrol fiyatının artışı/düşüşüne göre şekillenecektir.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
