Turizm Restaurant Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer, evin dışında yeme-içme sektöründe toplam 100 bin işletmenin faaliyet gösterdiğini, pandeminin ilk dalgasında yaklaşık yüzde 10’unun geri açılmadığını söyledi.
İşletmeler bugün açılsa dahi yüzde 25-30’unun geri açılmayacağını tahmin ettiklerini vurgulayan Demirer, yıllık 135 milyar TL ciro sağlayan sektörün 2020 cirosunun 60-70 milyar TL’ye gerilediğini söyledi.
“Bu sektör 2020’de tam 117 gün tamamen kapalı kaldı. Açık kaldığımız 248 günde de sürekli saat kısıtlaması vardı” diyen Demirer, bu dönemde hükümetten açılışta cansuyu nakit desteği ve borç ödemelerinin en az 6 ay ertelenmesini beklediklerini vurguladı.
“Sektör 2020’de tam 117 gün tamamen kapalı kaldı”
Cumhuriyet gazetesinden Şehriban Kıraç’ın sorularını yanıtlayan Kaya Demirer, “Bu sektör 2020’de tam 117 gün tamamen kapalı kaldı. Genelge ile kapalı kalmak çok önemli. Ben istesem de açamıyorum. Bu anlamda tüm diğer sektörlerden ayrışıyoruz. AVM’lere birinci fazda da bir zorunluluk gelmedi, kendileri kapattı. Otellere de hiçbir zaman kapatın denmedi. Genelgeyle kapatılmış bir işletmeden kira istemek vicdana sığmaz. Hukuken de zemini sulandırıyor. Çünkü mal artık ayıplı mal oluyor. Evet, kiralayanın bir suçu yok ama benim de suçum yok. Açık kaldığımız 248 günde de sürekli saat kısıtlaması vardı. Ciro kaybına baktığımızda çok net bir biçimde yüzde 50 kayıp var. Enflasyonu da eklersek yüzde 60’lara giden kayıp var. 2021 de kapalı başladı, daha nereye gideceğini de bilmiyoruz. 2019 cirosu 135 milyar TL idi. 2020 cirosu 60-70 milyar TL arası bir yere düştü” dedi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Paket servis çözüm değil
Paket servisin, restoran işletmeciliğinin alternatifi olmadığını ve paket servisin 135 milyar liralık ekonominin içinde en fazla 4 milyar TL gibi bir payı olduğunu belirten Demirer, “Yüzde 3’lük bir dilimi alternatif gibi göstermemek gerekiyor. Burada medya da hata yapıyor. İşletmeler o kadar da kötü durumda değil, paket servis ile iş yapıyor algısı yaratılıyor. Evet, birçoğumuz mecburiyetten paket servisine başladık. Markamızı da hatırlatmak adına. Ama bilin ki bu iş paket servisiyle kurtarılacak, idare ettirilebilecek bir iş değil. Paket servisini ne kadar köpürtsek, parlatsak yüzde 3’ten 5’e taşırız” diyor.
“Ödemeler geldi kasada para yok”
Pandemi döneminde AVM mağazalarına yapılan kira indirimi çağrılarının kısmen karşılık bulduğunu belirten Kaya Demirer, “Ama cadde mağazalarında pek bu fedakârlığı görmedik. Feda kısmı biz kiracılarda oluyor, kâr kısmı kiralayanda kalıyor” dedi.
Kısa çalışma ödeneği ve KDV indiriminin sektör için olumlu adımlar olduğunu belirten Demrer, “Bu iki destek için teşekkür ediyoruz ancak yetmez. İlk dalgada herkes panik olmasın diye icra takipleri durduruldu. Ama ikinci dalgada bu olmadı. Devlet ilk fazda sigorta, muhtasar ve KDV alacaklarını erteledi. Bu sefer kasım ayında tahsil etti. Muhtasar ödemeleri geldi. SGK primlerinin ödemeleri varsa onlar geldi. Devlet, vergilerde yapılandırmaya gitti. Bu ay sonu ödenecek ilk taksit şubat sonuna uzatıldı. Ama kasada para yok, gelir yok, şubat sonunda ilk taksiti ödeyemezse ve ikinci taksit nisanda. İki kere üst üste ödeme olmazsa bu sefer yapılandırma bozuluyor. Eğer açılmalar olmayacaksa bunun en az 6 ay ertelenmesi lazım. Açılsak da hemen ödeyebilir miyiz o da belli değil, çünkü bekleyen o kadar çok ödeme var ki. Mart ayında yüzde 7.5 faizle kredi alanların şimdi ödemeleri geldi. Kamu bankasından kredi almış arkadaşımız var, icra takibi gönderiyorlar. Ya kamunun kapattığı işletmeyiz biz. Bir taraftan kamu beni kapatacak bir taraftan da kamu bankası bana borcunu öde diyor. Neyle ödeyeceğim, kapalıyım. Yazarkasamda kilit var. Bunların çözümü çok çok önemli” diye konuştu.
Cansuyu verilmeli”
“Kredi borcu olmayan ya da tedarikçisine borcu olmayan işletme yok. Tedarikçiler de felaket durumda, parasını alamıyorlar. Bu iş tarıma kadar gidiyor. Bir zincirleme gibi” diyen TURYİD Başkanı Demirer, “Yeni Hazine ve Maliye Bakanı ile Merkez Bankası Başkanı, kemer sıkma dönemi bu dönem diyor. Ki benim üyem de yüzde 17.5, yüzde 25 faizle kredi almak istemiyor, ödeyemeyeceğim diyor. Geriye devletin nakit desteği kalıyor. Orada da kaynak kıt. O yüzden diyoruz ki sektörleri ayrıştırın. Ben 10 milyon istihdamla pozitif ayrışmam gerektiğini düşünüyorum. İlle de bize büyük hibe verin demiyoruz. Bir miktar işletmeler açılırken cansuyu verin. Daha çok vergi muafiyeti sağlayarak destek olun. Mesela 2021 yılı sonuna kadar KDV, muhtasar, SGK primlerini almayacağım de. O da nakit bize. Devlete ödemeyince tedarikçiye, kamu bankasına borcumu öderim. Bu aslında bir hibe değil, bir yatırım. Beni kurtarırsan yarın sana vergi ödemeye devam ederim” dedi.
Maliye Bakanı'ndan randevu bekliyorlar
Taleplerini hükümete iletmek için Maliye Bakanı ile görüşme talep ettiklerini söyleyen Demirer, “İki ay oldu, artık bizi karşınıza alın, anlatalım. Sektör kapalı kalacaksa kısa çalışma ödeneği devam etmeli. Kira konularının çözümü konusunda devlet yardımcı olmalı. İcra iflası durdurulmalı. Bütün kredilerin icra iflaslarıyla birlikte makul faizlerle 6 ay ya da 12 ay ertelenmesi sağlanmalı” şeklide konuştu.
Cumhuriyet
