Dünya, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) mutasyona uğrayıp bulaşıcılığını artırdığına ilişkin Birleşik Krallık'tan yapılan açıklamalarla çalkalanıyor.

Pazar günü Başkan Boris Johnson'ın "Koronavirüs mutasyona uğradı, yüzde 70 daha bulaşıcı" şeklindeki sözlerinin ardından Sağlık Bakanı Matt Hancock da "kontrolü kaybettiklerini" duyurdu.

Açıklamaların ardından ülkede yeni kısıtlamalara gidilirken, Birleşik Krallık'tan farklı noktalara yapılan pek çok uçuş durduruldu.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus ise koronavirüsün mutasyon geçiren yeni türünün ciddi hastalık veya ölüme neden olduğuna dair bir kanıtın bulunmadığını söyledi.

SARS Cov-2 mutasyonunun ne anlama geldiği ise "virüsün hücrelere girmesini sağlayan başak protein değişiklikler de dahil, genetik sekanslarında 17 değişikliğe sahip olan virüsün 'mutant bir varyantının' görülmesi" olarak açıklandı.

Diğer bir deyişle, virüsün diken (spike) proteini dahil 17 noktasında genetik değişiklik oluşarak, bu mutant koronavirüsün (B.1.1.7) olarak kodlandığı ifade edildi.

Bilim insanları: Mutasyon yeni değil, paniğe gerek yok

Prof. Dr. Tufan Tükek, Prof. Dr. Güner Sönmez ve Prof. Dr. Ali Kutlu, Kovid-19'un mutasyona uğradığına ilişkin açıklamalar ile durumun Türkiye açısından olası sonuçlarını Independent Türkçe'ye değerlendirdi.

Her üç bilim insanı da sözlerine koronavirüs mutasyonunun yeni bir durum olmadığını ve eylül ayından beri gözlendiğini vurgulayarak, mevcut durumda paniğe gerek olmadığını savundu.

"Şu an için çok korkulacak bir durum olduğunu düşünmüyorum"

Mutasyonun bir süredir gerçekleşen bir durum olduğuna dikkati çeken İstanbul Üniversitesi (İÜ) İstanbul Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek, salgının öldürücülüğünün arttığına ilişkin herhangi bilimsel verinin bulunmadığını, klinik anlamda etkinin arttığının kanıtlanmadığını ve şu an için yalnızca Birleşik Krallık'tan bazı açıklamaların yapıldığını söyledi: 

Eylül'den beri mutasyonlar sürüyor. İngiltere'nin açıklamalarına dayanan bir durum var ortada ama şu an için diğer ülkelerde yok. Klinik anlamda bilinmiyor. Etkisini ne kadar artırdığını söylemek mümkün değil. Dolayısıyla beklemek gerek. İngiltere bunu iyi takip ediyor, daha sık görüyorlar. Türkiye de düzenli sıklıkla takip etse, mutasyona uğraş mı görebilir. Klinik olarak azalıyor şu an Türkye'de, kurallara uyarsak bulaşı azaltıyoruz. Türkiye için artmış bulaşıcılıktan bahsetmek mümkün değil. Dünyada da aşırı bir ölüm oranı, bulaşıcılık artışı yok. Sadece İngiltere'nin gözlemi, net bir duruma kavuşur ama şu an için çok korkulacak bir durum olduğunu düşünmüyorum.

"İyi yönde de olabilir"

Virüsün mutasyona uğramasının etkilerinin sadece olumsuz olmayabileceğine de değinen Tükek, "İyi yönde de olabilir. Virüs, hücre içine girdikten sonra bağışıklık sistemimizi durduran bir şey yapıyordu. Stokin fırtınasına neden oluyordu. Şu an o durdu, artık daha kolay mücadele ediliyor" şeklinde konuştu. 

"Bu paniği biraz abartılı buluyorum"

Radyoloji Uzmanı Prof. Dr. Güner Sönmez de benzer görüşleri paylaştı.

Mutasyon haberinin İngiltere Başbakanı (Johnson) ve Sağlık Bakanı (Hancock) tarafından dile getirilmesi sonrasında panik ortamı oluştuğunu belirten Sönmez, "Aslında yeni değil, 10 gün önce raporlandı mutasyon.  Eylül'den bu yana 12 bin civarında olmuş. 4 bininin spike proteininde olduğu söyleniyor ve önemli bir etkisinin olmadığı görülüyor" dedi.

Yaşanan panik durumunu "abartılı" bulduğunu belirten Sönmez, Birleşik Krallık'tan mutasyon sonrasında koronavirüsün çok daha bulaştırıcı olduğu yönünde açıklamalar gelse de, bunun deneysel çalışma ya da laboratuvar bilgisine dayanmadığını, mevcut durumda bir "gözlem" olarak kaldığını söyledi.

Prof. Dr. Güner Sönmez / Fotoğraf: Twitter / @DrGunerSonmez

"Mutasyonun aşı üzerinde olumsuz bir etki yapacağını düşünmüyorum"

Aşılardaki ilk hedefin spike proteini olduğunu, antikorun bunu yok etmeye çalıştığını ifade eden Sönmez, koronavirüs aşısını üreten şirketlerden BioNTech'in kurucusu Uğur Şahin'in "aşı mutasyonlu virüsü de yok ediyor" şeklindeki açıklamalarına da değindi.

Şahin'in "Aşıyı çeşitli mutasyonlarla birlikte, yaklaşık 20 virüs varyantına karşı test ettik. Aşı, ürettiği bağışıklık tepkisiyle hepsinde bütün virüs türlerini etkisiz hale getirdi. İngiltere'de ortaya çıkan mutasyon test ediliyor, yaklaşık iki hafta sürecek ancak aşının etki mekanizmasını önemli ölçüde etkilemeyeceğinden eminiz" ifadelerini hatırlatan Sönmez, şöyle konuştu:

Mutasyon virüsün çıkıntısında gerçekleşen bir mutasyon, virüsün dış yüzeyinde başat proteinde oluşan bir mutasyon. Mutasyonun, aşı üzerinde de olumsuz bir etki yapacağını düşünmüyorum.

"Öldürücülük üzerinde olumsuz etkisi yok"

Yeni mutasyonun öldürücülüğü artırdığına dair herhangi bir bulgunun bulunmadığını da vurgulayan Sönmez, Birleşik Krallık'ın salgını yönetmede "başarısız" olduğunu da dile getirdi: 

Beceriksiz şekilde salgın yönetimi sergiledi İngiltere. Sağlık alanında gördük Avrupa'nın düştüğü durumu. İngiltere'de vakalar 20 binlerden 30 binlere çıktı. Artışın mutasyona bağlı olup olmadığı bilinmiyor zira Noel çılgınlığı, alışverişler, toplu taşıma kullanımının artması gibi sebeplerden dolayı olduğu düşünülüyor. İngiliz hükümeti başarısız olurken, halkı da salgına karşı sağduyulu davranmadı. Ayrıca salgının başında İtalya'da gördüğümüz görüntülerin benzerleri yaşandı. Mutasyon açıklamasının ardından havalimanlarını kullanarak kaçmaya başladı insanlar, yoğun kalabalık farklı noktalara ve ülkelere gitti, oralarda da yaydılar!

İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ali Kutlu da diğer meslektaşlarıyla benzer görüşleri savundu.

Birleşik Krallık'ın salgının başından beri süreci yönetmekte başarısız olduğunu savunan Kutlu, rehavete düşüldüğünü, sürü bağışıklığının denenmeye çalışıldığını ancak bunların işe yaramadığının görüldüğünü söyleyerek, ekledi: 

İngiltere hükümeti zaten kapanmaya gidecekti, bahane olarak da mutasyonu kullanmış olabilirler. Salgının çok daha ölümcül olacağına dair endişeler var, ihtimal dahilinde ancak bilimsel bir veri yok. Deneysel bir veri değil. Bir modelleme yapıldı, zaten kapanmaya ihtiyaç vardı. Hükümetler, bilim insanlarının bu verilerini kendi ihtiyaçlarına göre kullanıyor.

Kutlu, "İlk mutasyona uğrayan virüs bu değil, RNA virüsleri bunlar ve bunlarda bu tip mutasyonlar olur" ifadelerini kullandı.

Prof. Dr. Ali Kutlu / Fotoğraf: Twitter / @allerjidoktoru

Virüsün bulaşıcılık hızının artarak salgının daha hızlı yayılacağı iddiaları için "ihtimal dahilinde" yorumunu yapan Ali Kutlu, asıl beklentinin ise salgının hız kesmesi yönünde olduğunu savundu:

Bulaşıcılığın artacağı, klinik veriye dayanmıyor, sadece teoride var, destekleyici laboratuvar sonuçları yok. Pek çok bilim insanı, durumun endişe verici olmadığını söylüyor. Virüsün bulaşıcılığı ya da öldürücülüğü artırmasından ziyade hastalık gücünü zayıflatması yönünde bir beklenti var.

"Mevcut mRNA aşılarının yaradığı görüldü" diyen Prof. Dr. Ali Kutlu, salgınla birlikte antikor oluşturması için hızlı bir şekilde aşı üretme tekniğinin geliştiğine de değinerek, bundan sonraki hastalıklarda aşının daha kolay üretilebilecek hale geldiğini söyledi.

Son olarak Kutlu, ölüm ve bulaşıcılık rakamlarının da "şeffaf "şekilde paylaşılması gerektiğini sözlerine ekledi.