İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Lütfi Sunar'ın "Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı (TYAP)" kapsamında yürüttüğü "Türkiye’de Çalışma Hayatı ve Meslekler Araştırması" tamamlandı.
Çalışma kapsamında, 26 ilde 2 bin 711 kişiyle yüz yüze görüşme yapılarak mesleki itibar ve iş hayatından beklentiler ele alındı.
İş garantisi, iyi bir ücret ve işin kaza ya da ölüm riski içermemesi
Türkiye Çalışma Hayatı ve Meslekler Araştırması'na katılanların iyi bir işte en fazla aradıkları ilk üç özellik, iş garantisi, iyi bir ücret ve işin kaza ya da ölüm riski içermemesi.
"Bireylerin yüzde 75,4'ü kendilerine ve ailelerine zaman ayırmak istiyor"
Araştırmaya göre, bireylerin yüzde 75,4'ü öncelikle kendilerine ve ailelerine zaman ayırmak istiyor.
Hayatı anlamlı kılmak için çalışmanın şart olduğunu düşünenlerin sayısı yüzde 73,8.
Çalışmanın toplumsal bir ödev olduğu düşüncesindekilerin sayısı ise yüzde 73.
Maaş ve çalışma koşullarının etkisi
İlki 2015 senesinde yapılan araştırmanın devamı niteliği taşıyan çalışmada, beş yıl içinde bazı mesleklerin toplumsal itibar sıralamasının değiştiği görüldü.
Söz konusu çalışmayı ve sıralamadaki değişikliklerin nedenlerini konuştuğumuz Doç. Dr. Lütfi Sunar, "Mesleki itibarı, maaş ve çalışma yapısındaki değişim etkiliyor" yorumunu yaptı.
"Otorite artık eğitimden daha etkin"
Sunar, mesleklerin toplumsal itibarının değişmesine neden olan farklı etmenlere de değindi:
Araştırmada şu bulguya ulaştık, gelirin ve eğitimin mesleki itibara etkisini biliyorduk ama gücün ve otoritenin de mesleki itibara etkisi görüldü. Güç ve otorite kullanmayan meslekler, daha alt sıralarda yer aldı. İşteki konum, mesleki itibarı belirleyen bir etken. Konum arttıkça, karar alma düzeylerinde bulunma ihtimali yükselince mesleki itibar yükseliyor. Otorite artık eğitimden daha etkin!
Mesleki itibarı en çok düşenler: Madenciler, imamlar, çiftçiler
En büyük düşüşün madencilerde yaşandığını belirten Sunar, önceki araştırmanın iki maden kazasından hemen sonra yapılması nedeniyle yüksek çıktığını savundu ve madenciliğin toplumsal itibarının "normalleştiğini" söylemenin daha doğru olacağını savundu.
Araştırmaya göre toplumsal mesleki itibar açısından en büyük düşüşün yaşandığı bir başka meslek grubu ise imamlık.
"Diyanet'in politik tartışmalarda yer alması, olumsuz etkiliyor"
"Bir önceki araştırmada da imamlık mesleğinin toplumsal itibarı zaten çok yüksek değildi ama daha da düşmüş" diyen Doç. Dr. Lütfi Sunar'a göre bu durumun ana sebebi, Diyanet'in politik tartışmalarda yer alması.
Sunar ayrıca, "Araştırmaya katılan belli kesimler, örneğin sol, liberal ve ulusalcılar, imamlık mesleğine düşük puan veriyor. Toplumda mutabakat yok, kimileri bu mesleği 'olmazsa olmaz' olarak görüyor, kimleri 'hiç olmasa da olur' diyor. Dünya görüşü bunu şekillendiriyor" şeklinde konuştu.
Tarımla ilgili meslekler, çiftçiler, mandıracıların da notunun bir önceki çalışmaya nazaran daha düşük olduğuna değinen Sunar, yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle bir sonraki çalışmada farklı bir sonuçla karşılaşılabileceğini de sözlerine ekledi.
Mesleki itibarı en çok yükselenler: Muhtarlar, siyasetçiler, oyuncular
Araştırmaya göre mesleki itibarı en çok yükselenler arasında muhtar, siyasetçi ve oyuncular yer alıyor.
Futbolculuk ve futbol hakemliği de yine üst sıralarda.
Sunar bu durumu, bu mesleklerin "şöhret, para ve görünürlük" şeklinde algılanmasıyla açıklıyor.
"Muhtarlığın itibarı yükseliyor, Beştepe toplantıları etki etmiş olabilir"
Beş yıl önceki araştırmada 67. sırada yer alan muhtarlığın toplumsal mesleki itibar puanının yükseldiğini ve 42. sıraya çıktığını da belirten Doç. Dr. Sunar'a, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın son yıllarda belli periyodlarla muhtarlarla Beştepe'de bir araya gelmesinin, bu sonuca etki edip etmediğini de sorduk.
"Etki ettiğini düşünüyoruz" diyen Sunar, muhtarların, siyasetçiler gibi otorite ve gücü temsil ettiği düşünülen makam sahipleriyle daha sık görüşebildiklerine dair toplumda bir görüşün oluştuğunu savundu.
"Siyasetçilerin itibarı yükseliyor"
Araştırma sonucuna göre siyasetçilerin mesleki itibarının ne durumda olduğunu da sorduğumuz Sunar, şu yanıtı verdi:
Milletvekilleri ve belediye başkanlarının itibarı yükselişte. Siyasetçilerin itibarı yükseliyor. Bu durumun 15 Temmuz'la da ilgili olduğunu düşünüyoruz. Çünkü siyaset kurumu ortadan kaldırılmaya çalışıldı, Türkiye Büyük Millet Meclisi bombalandı ama bu süreçte siyaset kurumu dik duruşuyla çok iyi sınav verdi. Siyasette tartışmalar Cumhurbaşkanı etrafında yürüdükçe, milletvekilleri temsil gücü olan bir mesleğe dönüştü.
"Hekimlik itibarı yerini koruyor"
Doktorluk ve öğretmenlik gibi özellikle geçmiş dönemlerin en gözde mesleklerinin araştırmadaki yerini de sorduğumuz Sunar, "Hekimlik itibarı, yerini koruyor. Bu meslekte puan değişimi çok fazla yok çünkü zaten yüksekti. Her zaman gözde ve itibarı yüksek görülüyor. Hemşirelikte düşüş var, fizyoteraspistlik ise aynı sırada" yorumunu yaptı.
"Öğretmenliğin toplumsal itibarı düşüşte"
Öğretmenliğe ilişkin ise Sunar, şu ifadeleri kullandı:
Öğretmenlik, yapılmak istenen meslekler arasında zirvede yer alsa da itibar kaybı var! Çünkü çok fazla öğretmen var, meslek itibarında arz talep dengesi çok önemlidir. İkincisi de çalışma yaşamında, okulda öğretmenin eski otoritesi yok. Maaşları düşük, kadro alamıyorlar
2000'lerde ortaya çıkan meslekler: Bloggerlık, Vloggerlık, Youtuberlık
Sosyolog Lütfi Sunar'a özellikle son yılların mesleği olarak kabul edilen bloggerlık, vloggerlık ve YouTuberlık gibi işleri de sorduk.
Bu işlere araştırmada yer vermediklerini belirten Sunar, bunun nedenini ise şöyle açıkladı:
Bloggerlık, Youtuberlık gibi işlerin henüz kalıcı olup olmadığını bilmiyoruz. Bu mesleklerin şuan gençler arasında popüler olduğunu söyleyebilirim ama gelecekte ne olur henüz belli değil.
"Yazarlığın itibarı yükseliyor, gazeteciliğin itibarı düşüyor"
Sosyolog Lütfi Sunar'a gazeteciliğin son yıllardaki toplumsal itibarını sormadan olmaz.
"Gazeteciliğin itibarı düşerken, iletişim alanında diğer sektörlerde çalışanların itibarı yükseliyor" diyen Lütfi Sunar, medya-iletişim sektörlerinde temsille öne çıkan mesleklerde yükseliş görüldüğünü belirtti.
Doç. Dr. Sunar, sözlerini şu ifadelerle sürdürdü:
Gazetecilik, 45. sıradan 52. sıraya geriledi. Ama bir önceki araştırmada 126, bunda ise 133 meslek sorduk. Bazı mesleklerdeki sıra kaymasının nedeni bu olabilir. Yazarlığın itibarı yükseliyor, gazeteciliğinki düşüyor. Bir haberle gündemi değiştiren, giderek önem kazanan sosyal medya, gazeteler ile ikame etmeye başladı.
© The Independentturkish
