Suriye resmî televizyon kanalı muhabiri rejimin sağlık bakanına mikrofonu uzatmış,
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından global salgın olarak ilan edilen koronavirüs civar ülkelerde ortaya çıkarken Suriye'de neden hiçbir korona vakasına rastlanmadığını soruyordu.
Bakan da şöyle cevap veriyordu:
Allah'a şükür ki kahraman Suriye Arap Ordusu ülke içinde varlık gösteren birçok virüs türünü yok etmiştir.
Bakanın verdiği bu cevap, bundan tam dokuz yıl önce Mısır Cumhurbaşkanı Mübarek'in devrilmesi ardından Dera kentinde bir duvara "Ey doktor senin de sıran gelmiştir" yazısının altında kendi isimlerini yazan 14-16 çocukların tutuklanıp işkence görmeleri ve aralarından 15 yaşındaki Hamza Hatip'in öldürülmesi yüzünden başlayan olaylara karşı yatıştırıcı adım atması beklenen diktatör Beşşar Esed'in Şam Üniversitesi'nde yaptığı ve ara sıra kahkahalarla kestiği konuşmasında protestocuları kastederek "Onları mikrop gibi temizleyeceğiz" sözünü hatırlatırken, 9'uncu yılını tamamlayan Suriye'deki iç savaşta rejim ile halk arasındaki ipin kopuşunu özetliyordu.
Babası Diktatör Hafız Esed'den Birinci Körfez Savaşı'nı başarı ile atlatıp dengeli dış politikayla civar ülkelerle büyük çapta sorunları çözülmüş ve yeni sayfa açılmış, içerde ise muhalefet ile diyalog başlatılmış bir ülkeyi teslim alan Beşşar Esed, Türkiye başta olmak üzere uluslararası arabuluculuk çabalarına rağmen halka karşı açtığı savaş yüzünden ülke egemenliğini yabancı aktörlerin ve yerel prokisileri lehine kaybetmiş, yüzbinlerce insanın ölümüne ve nüfusun yarısının ya şehirleri ya da ülkeyi terk ederek göç etmesine neden olmuştur.
Bakanın bahsettiği Suriye Arap Ordusu, bölgede dengeleyici bir güç olarak oluşmuşken, iç savaş ile birlikte SDG, ÖSO ve Hizbullah gibi bir milis gücüne dönüşmesi, ülkedeki demografik dengenin altüst olması ve birçok şehrin yakıp yıkılmış hale gelmesi, diktatör Esed'in ülkeye ve bölgeye sebep verdiği kalıcı harabiyetlerden sadece birkaçı.
Yeni jeopolitik durum:
De facto olarak hem coğrafi he demografik açıdan parçalanmış hale gelen ülkede, siyasi çözüm üzerinde anlaşma sağlansa da ülkenin yeniden yapılanması on yıllarca zaman alacaktır.
Ülkede oluşan derin çatlakların, fiilen varlık gösteren ABD, Rusya, İran ve Türkiye tarafından sağlam anlaşma zemini olmadan doldurulmaya çalışılması ve bu nedenle zaman zaman krizlerin çıkması iç savaşın bölgesel ve uluslararası boyutu yansıtmaktadır.
Nüfuz denkleminde gözükmeyen, ancak ara sıra rejim ve Hizbullah üslerine karşı gerçekleştirdiği hava saldırıları ile kendinden söz ettiren İsrail ise Suriye'nin zayıf ve parçalanmış halinin devam etmesinden pek memnun görünüyor.
Mültecilere kapısını kapatmış ve büyük çapta terör saldırılarını çevrelemeyi başaran Avrupa, ABD ile Rusya arasındaki Suriye pastasının bölüşümünü izlemekte yetiniyor.
Siyasi süreçleri saha hakimiyetini sağlamlaştırıp ülkeye yayılmak için kullanan Rusya ise İdlib’de Türkiye ile yaptığı son ateş anlaşmasıyla tüm şehirlerarası otoyollarını kontrol etme fırsatını yakalamış bulunmakta.
Rejimin çökmüş ve halkın denklemden uzaklaştırılmış halini sergileyen bu tabloya göre aslında Suriye halkı ayaklanmasının ilk adımı olan “iskat elnizam” yani rejimi düşürme hedefini gerçekleştirmiş, meydan okumalarla dolu yeni rejim oluşturma hedefinin ise ancak uzun vadede gerçekleştirilebileceği anlaşılıyor.
Krizden çıkış yolları:
Çözüm, Suriye ile ilgili BMGK'nın 2118 Kararının işlemesi, yani siyasi geçişin tam yetkili bir iktidar heyetiyle gerçekleşmesi ile başlar.
Genellikle Arap Baharı yaşayan ülkelerde ve özellikle Suriye'de sosyal, ekonomik ve siyasi yaşamın dar bir iktidar zümresinin elinden alıp geniş kitlelere vermediğimiz sürece bölgede istikrarın sağlanması mümkün değildir.
Ancak majör ülkelerin zoruyla oluşan yaklaşımların çözüm üretmeye değil, krizi yönetmeye yaramakta bu yüzden kısa vadede çözüm sağlamak mümkün gözükmüyor ama uzun vadede çözüm bulmak için sırasıyla;
- Çatışmayı azaltma yerine ülke genelinde ateşkes ilan edilmesi ve BM nezdinde korunması
- Halk kitlelerinin, farklı grupların kontrolündeki bölgeler arasında garantör ülkeler gözetiminde serbest dolaşabilmesi
- Savaşan taraflar arasında diyalog başlatılması
- Tutukluların serbest bırakılması
- Savaş suçluların sorgulanması
- Kurumların tüm kesimler tarafından yeniden yapılandırılması
- Ulusal Barış hamleleri başlatılması
Çözüm için yardımcı olabilecek kritik adımlardır. Bu da Rusya’yı dengeleyebilecek yeni bir denklemin oluşumuna bağlıdır.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
