Tüm dünyadaki vaka sayısı 102 bini aşan koronavirüsün Türkiye’de de bir kişide tespit edilmesi sonrası süpermarketlerde makarna, bakliyat, tuvalet kağıdı rafları, eczanelerde maske ve dezenfektan stokları boşaldı.
Tüketici, haftalar önce hijyenik maskenin paketine en fazla 2 lira verirken şimdi en az 200 lirayı gözden çıkarır oldu. Alışveriş siteleri, dayanıklı gıda ürünlerini online raflarına zamlı fiyatlarla yerleştirmeye başladı.
Çin, İran, İspanya, ABD, Kanada gibi birçok ülkenin de sağlık malzemeleri başta olmak üzere gıda ve temizlik ürünlerinde stokçulukla mücadelesi sürüyor.
Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, “karaborsacılık” tehlikesini Tükenmez Haber’den Denizcan Akar’a anlattı.
“Bakanlık tavan fiyat getirebilir”
“Stokçuluk” ve “vurgunculuğun” kanunlarda yasaklanmış suçlardan olduğunu hatırlatan Ağaoğlu, acil durum ve mücbir sebep gibi durumlarda Ticaret Bakanlığı’nın, kanundan aldığı yetkiyle, tavan fiyat uygulamasına gidebileceğini söyledi.
Ağaoğlu, “Özellikle halkın zaruri ihtiyaçları dünyanın hiçbir demokratik sosyal hukuk devletinde satıcının insafına terk edilemez" diye konuştu.
Fahiş fiyat uygulayan firmaların Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) ve/veya Ticaret Bakanlığı’nın Haksız Fiyat Artışı (HFA) adlı uygulamasından şikâyet edilebileceğini söyleyen Ağaoğlu, daha sonra bu firmaların sosyal medyadan teşhir edilmesi tavsiyesinde bulundu.
“Bakanlığın personel sayısı tüm karaborsacıları tespit etmeye yetmez”
Aydın Ağaoğlu, "Sosyal medyadan bir süredir gelen şikâyetler de göstermektedir ki Ticaret Bakanlığı'nın denetimleri ve uygulamaları yeterli olmamış, karaborsacılar faaliyetlerine hız kazandırmıştır" ifadelerini kullandı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Ticaret Bakanlığı'nın personel sayısı ve imkânlarının tüm karaborsacıları tespit edip yaptırım uygulamaya yeterli olmayacağını söyleyen Ağaoğlu, tüketicilere çok büyük görev düştüğünü ve şikâyetlerin elzem olduğunu vurguladı.
Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı, “31 Ağustos 2018'de Resmi Gazete'de yayımlanan bir madde ile Tüketici Kanunu kapsamında çıkartılan Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği'nde karaborsa yapmak isteyenler haksız ticari uygulama kapsamına alınmış. Onlar da yaptırıma muhatap kılınmışlardır” dedi.
Türk Lirası’nın dolar karşısında tarihi değer kaybettiği dönem sonrası çıkarılan yönetmelikte yer alan söz konusu madde şu şekilde:
Girdi maliyeti ile döviz kuru artışı gibi fiyat değişimlerinden etkilenmemesine rağmen bu durumlardan etkileniyormuş gibi hareket ederek tüketiciye sunulan mal veya hizmetin satış fiyatında haklı bir gerekçe olmaksızın artış yapılması, aldatıcı ticari uygulamalar kapsamına alınmıştır.
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan bir hafta önce yaptığı açıklamada yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının başlamasından sonra tıbbi maske ve bazı cihazların fiyatlarında fahiş artışlar yapıldığı yönünde gelen şikâyetlerin Reklam Kurulu’nda incelenmesi sonucu, 13 firmadan dokuzuna toplam 943 bin lira para cezası uygulandığını bildirmişti.
Maske ihracatı “ön izne” bağlanmıştı
Maske ihracatının ön izne bağlanmasına ilişkin de konuşan Pekcan, "Ocak'ta maske satışlarında yüzde 45, şubatta da yüzde 70 artış var. Türkiye'deki maske üretimi bizim yerel ihtiyacımızı fazlasıyla karşılayacak durumda ancak küresel talepler son dönemlerde çok arttı.
Amacımız üreticimizin ve ihracatçımızın ticaretine engel olmak değil, öncelikle iç talebin karşılanmasını sağlamak" diye konuşmuştu.
“1,3 milyar adet maske üretimi kapasitemiz var”
Türkiye’nin üretim kapasitesinin çok fazla olduğunu aktaran Pekcan, “Yanlış hatırlamıyorsam adet olarak 1 milyar 300 milyon gibi bir üretim kapasitemiz var. Yeterince fazla ama önce milletimizin iç talebini karşılamamız lazım. Küresel taleplerin de giderek artacağı gözüküyor. Biz önlemimizi aldık” demişti.
Dünyada neler oluyor?
- İran Tahran'da Emniyeti Suç Önleme Birimi Başkanı Keyvan Zahiri, ilk vakanın görüldüğü andan itibaren stokçulara karşı mücadele ettiklerini belirtti.
- ABD'nin New Jersey eyaletinde özellikle kalabalık ailelerin tercih ettiği COSTCO, Walmart ve Best Buy benzeri zincir marketlerin girişlerinde uzun kuyruklar oluştu. Market yöneticileri, herkese yetmesi için su, ilaç, tuvalet kağıdı ve kağıt havlu başta olmak üzere birçok temizlik ve hijyen maddelerinin satışına limit getirdi.
- İspanya hükümeti, koronavirüse karşı halka öncelikli olarak 'sakin olma' çağrısında bulunsa da özellikle başkent Madrid'de halk, süpermarketlerde rafları boşalttı.
- Kanada'da ise Ontario ve British Columbia da halk, maske, el temizliği için kullanılan jel alkol, tuvalet kağıdı ve kağıt havlu stokluyor. Ülke nüfusunun yarısının yaşadığı Ontario eyaletinde market ve eczanelerde maske, eldiven ve koruyucu malzeme bulmak zorlaştı.
- Hong Kong'da bir süpermarketten bıçak tehdidiyle 600 rulo tuvalet kağıdı çalındı.
Independent Türkçe, Tükenmez Haber
