Vatikan, “Hitler’in Papası” olarak adlandırılan Papa XII. Pius’a ait gizli arşivini uzun süreli bekleyişin ardından pazartesi günü açıyor.
Nazi sempatizanı olmakla suçlanan XII. Pius’a dair arşivlerin, Vatikan tarihinin en tartışmalı dönemlerinden birine ışık tutması bekleniyor.
Şu an Vatikan’ın başında bulunan Papa Françesko’nun 2019’da yaptığı “Kilisemizin geçmişten korkusu yoktur” açıklamasından tam bir yıl sonra yaşanan gelişmede, 1939-1958 yıllarında görev yapan XII. Pius dönemine ait belgeler başlangıçta az sayıda uzmana açılacak.
Holokost (Yahudi Soykırımı) sırasında sessiz kalmakla itham edilen XII. Pius, Yahudilerin ve Nazi eziyeti gören diğer halkların yaşadığı zulmü hiçbir zaman açıkça kınamamıştı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Papayı savunanlarsa, Pius’un manastırları ve diğer Katolik kurumlarını binlerce Yahudi’yi saklamaları için teşvik ettiğini, Nazileri açıktan açığa eleştirmenin de o dönem papazların ve rahibelerin hayatını tehlikeye atma ihtimali taşıdığını iddia etmişti.
Vatikan’ın arşiv ve kütüphane yetkilisi Kardinal Jose Tolentino Calaça de Mendonça geçen hafta yaptığı açıklamada, “Arşivleri açmak Kilise’nin ve dünyanın günümüz tarihi açısından kararlı bir adımdır” dedi.
Vatikan Gizli Arşivleri Müdürü Sergio Pagano da “(Pius’un yaptığı) iyilikler o kadar büyük ki birkaç ufak şeyi gölgede bırakır” ifadelerini kullanırken, arşivlerdeki milyonlarca sayfalık belgeleri değerlendirmenin yıllar alabileceğini söyledi.
Vatikan’ın açacağı arşivler üzerinde bu hafta incelemelerde bulunması beklenen Amerikalı uzman David Kertzer ise Guardian’a verdiği röportajda, arşivlerden neler çıkacağına dair Vatikan’da “gerginlik işaretleri” olduğunu belirtti.
Bu belgelerin “milyonlarca sayfadan oluşan muazzam boyutta yeni materyaller” sunacağını ifade eden Kertzer şöyle devam etti:
Büyük soruya gelince mesele gayet net: XII. Pius hiçbir zaman Nazileri Avrupa’nın Yahudilerine karşı işlediği toplu katliamdan dolayı açıkça kınamadı ve toplu katliamı daha en başından biliyordu. Çeşitli din adamları ve diğerleri, sesini yükseltmesi konusunda ona baskı yapıyordu ancak o bunu yapmayı reddetti (…) Kilise’nin Roma’daki Yahudileri koruduğunu gösteren çok fazla tanık olmasına rağmen, 16 Ekim 1943’te binden fazla kişi Vatikan’ın bitişiğinde toplandığında ve (ölüm kamplarına gönderilmeden önce) iki gün boyunca tutulduğunda Pius açıkça tepki göstermemeyi ya da bu kişileri Aushwitz’e ölüme yollamaması için Adolt Hitler’den özel talepte bulunmamayı seçti. Bu arşivlerden papanın neden böyle yaptığını ve Vatikan’da kapalı kapılar ardında neler tartışıldığını öğreneceğimizi umuyorum.
Vatikan’ın Yahudilerle dini ilişkilerinden sorumlu en yetkili ismi olan Papaz Norbert Hoffman ise arşivlerin açılmasıyla ilgili Reuters’a yaptığı açıklamada, “Kesin bir delil bulacaklarını düşünmüyorum” dedi.
Hoffman, “XII. Pius bir diplomattı, çok çekingen bir karaktere sahipti, çok çok temkinli biriydi. İşgal şartları altında yüksek sesle haykırmak zor olurdu” diye ekledi
Asıl adı Eugenio Pacelli olan Pius, II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesinden 6 ay önce göreve başlamış, Nazi yönetimiyle diplomatik ilişkilerini sürdürmüş, Nazilerin Polonya işgalini de kınamamıştı.
Britanyalı yazar John Cornwell, 1999’da kaleme aldığı Hitler’s Pope (Hitler’in Papası) başlığını taşıyan tartışmalı biyografi kitabında, antisemitik ve narsisistik bir tutuma sahip olduğunu öne sürdüğü Pius için “Hitler’in kelimelerle anlatılmaz planı için ideal bir papaydı. Hitler’in piyonuydu” ifadelerini kullanmıştı.
Independent Türkçe, Guardian, Reuters
Derleyen: Elvide Demirkol
