Polonya Holokost'taki rolünü inkar ediyor: Hem kurbandı hem de fail

Hem Rusya hem de Polonya, Holokost anlatısını milliyetçi gündeme uyacak şekilde kullanıyor. Birincisi zaferini, ikincisi de mağduriyetini abartıyor

Auschwitz, Polonya, 2015 (Reuters)

Salı günü, siyasi futbol maçı haline gelen antisemtizm tartışmasında henüz devre arası olmamıştı ki, Arkady Rzegocki Holokost'u orta yapıp suratımda tokat gibi patlatti.

Arkady Rzegocki'nin Holokost'u saha boyunca sürdükten sonra tokat gibi vuruşuyla skoru eşitlediği salı günü, antisemitizm siyasi futbol maçında devre arası verildi.

Tam da bu sayfalara yazdığı fikir yazısında Polonya'nın Birleşik Krallık büyükelçisi, "Holokost Anma Günü belki de geçmişin trajik olaylarını ve bunların nedenlerini vurgulamak için en iyi fırsat" demişti. Rzegocki aslında, o günü, ülkesinin eski hakimi ve şimdiki düşmanı Rusya'dan geçmişin intikamını almak için fırsat olarak görmüştü.

Büyükelçi, Putin'in Polonya'yı Nazilerle işbirliği yapmakla suçladığı ve ülkenin daimi antisemitizmini kınadığı bir dizi kışkırtıcı ifadeye öfkelenmişti. Bu, Rusya devlet başkanının, yıllardır uyguladığı ama geçen haftalarda (belki de Britanya'daki olaylardan esinlenerek) yoğunlaştırdığı bir tür kışkırtma. Rzegocki, çocukluğumun "sensin salak" ağız dalaşındaki sert cevaplara benzer bir şekilde Putin'in suçlamalarına cevap vermeden, onları karşısındakine yönelterek, asıl Rusya'nın Üçüncü Reich'le iş birliği yaptığında ısrar ediyor. Rzegocki'nin bu iddiaya ilişkin kanıtı, Sovyetler Birliği ve Nazi Almanyası'nın savaştan sonra Avrupa'yı bölmeyi planlayan Molotov-Ribbentrop Paktı sebebiyle İkinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesinde ortak sorumluluk taşıdığını ileri süren yakın zamanlı Avrupa Parlamentosu kararı.

"Bunlar yadsınamaz gerçekler ve olgular" demişti Rzegocki öfkeyle. "Ve Putin için üzgünüm ama dünyanın en önemli ve saygın kurumlarından birinden geliyorlar."

Açık konuşmak gerekirse, Putin'in yorumları Büyük Vatanseverlik Savaşı'nın (ipucu takma adında) daha kirli yönlerini "sterilize etmeyi" amaçlayan ulusal projenin son aşamasından başka bir şey değil; özellikle de başından itibaren Stalin'le Hitler'in iş birliğini ve ayrıca Rzegocki'nin dediği gibi Sovyetlerin itiraf etmesi neredeyse yarım yüzyıl alan Katyn Ormanı Katliamı'nı...

Rzegocki, Rusya'nın savaşın üstünü örtmedeki başlıca taktiklerinden birinin dikkat dağıtma olduğu konusunda haklı: Dikkati diğerlerinin, genellikle de Polonya'nın geçmişine çekerek "kendi savaş dolu, karanlık geçmişinden başka yöne çevirmeye yönelik sürekli bir çaba". Bununla birlikte Polonya büyükelçisinin kısasa kısas tepkisi, her iki ulusun da bilfiil dahil olduğu tarihsel revizyonizme yönelik yaygın eğilimin bir belirtisi.

Sağcı, milliyetçi Hukuk ve Adalet Partisi'nin 2015'te iktidara gelmesinden bu yana Polonya, kendine daha cazip bir rol atfetmek için Holokost hikayesini yeniden yazmaya başladı. Parti, 2017'de Polonyalı okul çocuklarının Holokost'u öğrendiği ders sayısını üçten ikiye düşürdü ve müfredatta, Yahudileri kurtaran Polonya kahramanlığını vurgulayacak değişiklikler yaptı.

Bir yıl sonra hükümet, Auschwitz'in "Polonya ölüm kampları" olarak tanımlanmasını yasa dışı ilan ederek bahsi yükseltti ve Nazi suçlarını Polonya devletine ya da ulusuna atfetmeyi cezai suç haline getirdi (uluslararası tepkiden sonra yalnızca sivil suça indirgendi). Yasa, 2014'te Kremlin'in çıkardığı, Nazi ve Sovyet suçlarının karşılaştırılması da dahil, "Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı esnasındaki faaliyetlerine dair yanlış bilgi yayılmasını" yasaklayan yasaya inanılmaz biçimde benziyor. Ortak nokta milliyetçilik. Rusya da Polonya da Holokost anlatısını, milliyetçi hükümetlerin bel bağladığı vatansever mitlere uyacak şekilde kademe kademe işliyor: Rusya zaferini, Polonya mağduriyetini abartıyor.

 

 

Araştırmacılar Lindsay Daugherty ve Jeremy Epstein, geçen yılki Holokost Anma Projesi raporuna yazdıkları bölümde Polonya'nın ulusal olumsuzluğunun bağlamını değerlendirdi. "Polonya'nın kendini uzun zamandır güçlü komşularının kudretinden acı çekmiş, son derece dindar bir ülke, 'Ulusların İsa'sı' olarak tanımladığı tarih anlayışı" diye yazan araştırmacılar, "mevkisini zalimden ziyade kurban ülke olarak görmesine neden oluyor, ki bu da benlik algısının temelini oluşturuyor" ifadelerini kullandı.

Bu da Polonyalı Yahudilerle girişilen ve "rekabetçi mağduriyet" dedikleri şeye yol açtı. Polonya'nın kendi Holokost anlatısında ölen Polonyalıların sayısı genellikle 6 milyon diye belirtiliyor. Ne tesadüf, ölen Avrupalı Yahudi sayısıyla aynı. Bu rekabet, ironik bir şekilde Polonya'da yeni bir antisemitizm dalgası yaratan rekabet oldu.

Rzegocki, bu mağduriyet yemini yutarak kancaya takıldı. Büyükelçi, "Rusya'nın haksız şekilde failleri (yani kendisini) kurbana dönüştürmesinden" ve buna bağlı olarak da mağdurları (yani Polonya'yı) faile dönüştürmesinden yakındı. Ancak böyle korkunç boyutlardaki her olay gibi Holokost da ikiliklerden sıyrılıyor, özellikle de Polonya'da.

Nazilerin baş kurbanları arasında, neredeyse iki milyonu toplama kamplarında ölen ve Yahudi olmayan Polonyalılar vardı. Yahudi olmayan Polonyalılar ayrıca, bazı Polonyalı Yahudilerin başlıca kurtarıcısıydı. İsrail'in Holokost anıtı ve müzesi olan Yad Vashem'in Uluslararası Dürüstler diye onurlandırdığı kişilerin çoğuna Polonya ev sahipliği yapıyor.

Ama Polonyalılar aynı zamanda Nazilerin en hevesli suç ortaklarındandı: 1941'de ve Alman işgalcilerinin talimatı olmadan Jedwabne halkı, 300 Yahudi komşusunu bir ahıra sürüp ateşe vererek onları diri diri yaktı. Polonya'nın basitleştirdiği benlik algısıyla kolay kolay bağdaşmayan, Holokost'un rahatsız edici ve indirgenemez gerçeği Polonya halkının hem fail hem de kurban olmasıdır.

Perşembe günü Beşinci Dünya Holokost Forumu, 41 devlet başkanını Kudüs'te bir araya getirecek. Ancak Putin'e karşılık vereceği konuşması reddedilince çekilen Polonya lideri orada olmayacak. Sonra da pazartesi, binlerce Auschwitz mağduru ve birkaç uluslararası ruhani lider, kurtarılışının 75. yıldönümü için kampa gidiyor olacaklar. Putin'in bu gruba katılmayacağını söylemeye gerek yok.

Ancak popülistler, yaralı ulusal gururlarını çocukça iyileştirirken geri kalanımız tavazuya öncülük etmeli. Holokost, bu suça hepimizin karıştığını gösteriyor ve tekrarlanmasını önlemek için kolektif bir sorumluluğa sahibiz.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu

Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU