Bir otobüs boyutuna erişebilen ve dokunaçlarıyla 10 metre uzağa ulaşabilen dev kalamar (Architeuthis dux) nasıl bu korkutucu büyüklüğe ulaştı? 

Bilim insanları şimdi meşhur Fransız bilimkurgu yazarı Jules Verne'nin "Denizler Altında Yirmi Bin Fersah" adlı romanında da konu edilen bu "canavarlar"ın anatomisi ve evrimi hakkında önemli ipuçları elde etti. 

ScienceDaily'nin aktardığı habere göre, Kopenhag Üniversitesi'nin öncülüğünde bir ekip bu gizemli canlının "tüm genom dizilemesini" (bir organizma türünün genomunun ilk kez dizilenmesi işlemi -ed.n.) gerçekleştirdi. 

Dev kalamarlar çok nadir görülüyor ve hiçbir üyesi şimdiye kadar canlı olarak yakalanıp yaşatılamadı. Bu nedenle biyolojileri hatta nasıl çoğaldıkları bile hala gizemini koruyor.

Genom dizilimi bu canlılar hakkında önemli ipuçları verebilir.

Ekipte yer alan bilim insanlarından biri olan ve 2015'te ilk kez bir kafadanbacaklının (kalamar, ahtapot, mürekkep balığı ve notilus gibi canlıları içeren sınıf ) genom dizilemesini gerçekleştiren ekibi yöneten Caroline Albertin konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı:

Genleri açısından dev kalamarın diğer hayvanlara çok benzediğini keşfettik. Bu, son derece tuhaf bu hayvanları kendimize dair daha fazla şey öğrenmek için inceleyebileceğimiz anlamına geliyor.

Kopenhag Üniversitesi'nden profesör Rute da Fonseca'nın başında olduğu ekip yaptıkları çalışma sonucunda dev kalamarın genomunun epey büyük olduğunu keşfetti.  Buna göre dev kalamarlar 2.7 milyar DNA baz çiftine sahip. Bu sayı insan genomunun yüzde 90'ına eşdeğer bir sayı. 

Albertin dev kalamardaki bir dizi çok eski ve iyi bilinen gen ailelerini analiz edip daha önce dizilimi yapılan 4 kafadanbacaklı türüyle ve insan genomuyla karşılaştırmalarda bulundu. 

Çalışma sonucunda neredeyse tüm hayvanlarda önemli gelişimsel genlerin (Hox ve Wnt) dev kalamar genomunda sadece tek kopya olarak varolduğu ortaya çıktı. Böylece bu devasa, omurgasız yaratığın tüm genom duplikasyonu (ikilemesi) boyunca bu kadar büyümediği anlaşıldı.

Tüm genom duplikasyonu omurgalı canlıların boyutunu büyütmek için evrimin uzun zaman önce kullandığı bir stratejiye deniyor. Ancak bu canlıların nasıl bu kadar büyük boyuta ulaştığının yanıtı gelecekte genomunda yapılacak yeni araştırmalarla açığa çıkacak. 

Albertin şu ifadeleri kullandı:

Bu çok tuhaf hayvanların biyolojisi konusundaki çok sayıda soruyu yanıtlamanın ilk adımı bir genom elde etmek. Kafadanbacaklılar birçok karmaşık özelliğe sahip. Onların omurgalı hayvanlardan bağımsız olarak evrimleştiği düşünülüyordu. Genomlarını karşılaştırarak 'Kafadanbacaklılar ve omurgalılar aynı şekilde mi yoksa farklı yollarla mı gelişti' sorusunu sorabiliriz. 

Independent Türkçe için derleyen: Keremcan Karabatak