Engelli bireylerin toplumsal hayata eşit ve etkin katılımlarının desteklenmesi, toplumda yaşayan herkesin sorumluluğudur.
Bu sorumluluğun farkında olan kurumlar, engelli bireylerin ayrımcılığa uğramadan; çalışma ve sağlık haklarına erişimleri için gerekli önlemleri alınmaktadır.
20 Şubat 2019 tarihinde yayımlanan ve aynı gün yürürlüğe giren Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) ile birlikte 30 Mart 2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik; sadece 18 yaşını doldurmuş olan bireyleri kapsar.
18 yaş altı çocukların sağlık kurul işlemleri ise, Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) hükümlerine göre düzenlenecektir.
Özel gereksinimli çocukların raporlarında “engelli” ifadesi geçmeyecek ve herhangi bir engel oranı yazılmayacaktır.
Bu yönetmelikler, engelli sağlık kurul raporları ile birlikte çocukların ve erişkinlerin terör, kaza ve yaralanmaya bağlı durum bildirir sağlık kurulu raporunun alınış işlemlerini de düzenler.
Çocuk ve erişkinler için engelli sağlık kurul raporu, Sağlık Bakanlığı tarafından, engelli Sağlık Kurul Raporu vermeye yetkilendirilmiş hastanelerden alınır.
Özel sektör işverenlerinin kontenjan dahilinde veya kontenjan fazlası olarak ya da yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştırmaları durumunda işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir engelli için asgari ücret düzeyindeki sosyal güvenlik primi işveren paylarının tamamı Hazine'ce karşılanması şeklinde değiştirilmiştir.
Engellilerin İŞKUR’a kaydı nasıl yapılır?
Engel durumuna göre tüm vücut fonksiyon kayıplarının en az yüzde 40’ından yoksun olduklarını, yetkili sağlık kuruluşlarından alacakları engelli sağlık kurulu raporu ile belgeleyen vatandaşlarımız Kurum İl Müdürlüklerine/ Hizmet Merkezlerine başvurarak “engelli” statüsünde kayıt yaptırabilir.
Meslekte çalışma güç kaybı oranı vb. oranlar dikkate alınmamakta olup, tüm vücut fonksiyon kaybı oranına bakılmaktadır.
Engelli sağlık raporunda çalışamaz ifadesi yer alıyorsa kişinin engelli kaydı yapılmamaktadır.
İlgili mevzuat;
Türkiye’de engellilerin işçi olarak istihdamı, 4857 sayılı İş Kanununun 30'uncu maddesinde öngörülen kota sistemi ile sağlanmaya çalışılmaktadır.
4857 sayılı İş Kanununun 30'uncu maddesinde öngörülen kota sistemi kapsamında;
- 50 veya daha fazla işçi(tarım ve orman işletmelerinde 51 veya daha fazla) çalıştırdıkları;
- Özel sektör işyerlerinde yüzde 3 engelli,
- Kamu işyerlerinde ise yüzde 4 engelli ile yüzde 2 eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
(Kamu işyerlerinde engelli istihdamında EKPSS puanı gerekmektedir.)
Takip ve denetim nasıl yapılır?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 30’uncu maddesi gereğince istihdamı zorunlu engelli kontenjanlarının takibi aylık olarak düzenli biçimde Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince yapılmaktadır.
Engelli kontenjan açığı bulunan işverenlerle iletişime geçilerek alınan engelli işgücü talepleri SGK'nın internet sayfasında yayımlanmakta ve açık kalan kontenjanların kapatılmasına gayret gösterilmektedir.
Kanun hükmü gereğince, işverenlerin engelli işçileri meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlü olmaları nedeniyle, işverenin talebine şartları tutarak başvuru yapan ve görüşmeye gelen engellileri işverenin uygun bulmayarak işe almaması veya engelli kontenjan açığı için talep vermeyerek yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda ise işverene 4857 sayılı İş Kanununun 101'inci maddesine istinaden çalıştırmadığı her engelli ve çalıştırmadığı her ay için Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce 2020 yılında 3,983 TL idari para cezası uygulanmaktadır.
Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulmamaktadır.
Engelli işçi çalıştırmadığı için işverenlerden tahsil edilen ceza paraları; engellilerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılmaktadır.
İŞKUR’a kayıt olarak iş arayan engellilere, iş ve meslek danışmalığı hizmetleri verilerek ya mesleki niteliklerini artırmak için kurs veya işbaşı eğitim programlarına yönlendirilmekte ya da durumlarına uygun işlere yerleştirilmeye çalışılmaktadır.
Ayrıca, engellilerin kendi işlerini kurmaları da teşvik edilmektedir.
Sorularınız için: [email protected]
© The Independentturkish
