Çok dilli el yazmaları

Ömercan Kaçar Independent Türkçe için yazdı

Binlerce yıldan beri toplumların kültür ve dil etkileşimini sağlayan materyallerin başında gelen çok dilli el yazmaları.

El yazmaları çok uzun bir süre İngiltere'den Çin'e Yemen'den Rusya'ya dünyanın çeşitli yerlerinde ilmî hayatın merkezinde yer aldı.
 

- (1).jpg
Çeşitli el yazmaları (soldan sağa İngiltere, Çin, Yemen ve Rusya)

 

Latince ve Arapça gibi kozmopolit dillerde yazılan metinler diğer dillere çevrildi ve o dillerde açıklandı.

İslam dünyasında çok dilli el yazmalarına en fazla rastlanan eserlerden biri Bûsîrî'nin (ö. 1296) Hz. Peygamber için yazdığı Kasîdetü'l-bürde'dir.
 

- (2).jpg
Kasîdetü'l-bürde / [DE-UBLI B. or. 62- 1 Universitätsbibliothek Leipzig

 

Görmüş olduğunuz metinde Arapça sarı, Farsça çeviri mavi ve Türkçe açıklama siyah renkle yazılmış. 

Çok dilli metin yazımı sadece Müslümanlara özgü değil. 
 

- (3).jpg
London, British Library, Harley 5786

 

Örneğin bu metin 12'nci yüzyıl Sicilya'sından.

Mezmurlar kitabının Yunanca, Latince ve Arapça tercümeleri aynı sayfada.

Toplumlar arası kültürel etkileşimi sağlayan bir araç olarak çok dilli el yazmaları kültür hayatında önemli bir yere sahip.

Bununla birlikte diller arası etkileşimin el yazmalarını aşan yönüne de değinmek gerekir.

Tarihte yazılı metinlerin sözlü olarak yerel dillere tercümesi ve bu dillerde açıklanması da bir hayli yaygındı.
 

 

Örneğin, Kuzey Afrika'da çoğu yerde dinî metinler Arapça okunduktan sonra yerel halkın yani Amazigh halkının diline çevrilirdi.

Çok dilli el yazmaları, çeşitli kültürlerin bir arada nasıl var olabildiğine ışık tuttuğu gibi yerel dillerin kozmopolit dillerle nasıl diyalog kurduğunu da anlamamıza yardımcı olur.

 

 

Kaynaklar:

Clarke, Michael and Mhaonaigh, Máire Ní. Medieval Multilingual Manuscripts: Case Studies from Ireland to Japan, Berlin, Boston: De Gruyter, 2022.
London, British Library, Harley 5786
[DE-UBLI B. or. 62- 1 Universitätsbibliothek Leipzig

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU