Afganlar arasında unvan düşkünlüğü

Esedullah Oğuz Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: AFP

Afganistan, içi boş unvanların en bol olduğu ve en sık kullanıldığı ülkelerden biridir.

O yüzden bu ülkede karşılaştığınız her iki üç kişiden biri ya doktordur, ya mühendistir, ya generaldir, hiçbir unvanı yoksa da en azından hacıdır.

Bu nedenle, Afganların bir araya geldiği küçük toplantılarda bile en sık duyacağınız sözlerden biri "dakter sahip" (doktor bey), "incinyer sahip" (mühendis bey), "cenral sahip" (general bey) veya "hacı sahip"tir.

Hemen belirtelim buradaki sahip kelimesi, Türkçedeki anlamından farklı olarak bey veya beyefendi manasında kullanılır. 

Dışarıdan bakan biri, bir yabancı, "Madem ki Afganistan'da bu kadar doktor, mühendis ve general var, o zaman ülke neden bu halde?" diye sorabilir.

Bunun nedeni, bu unvanların içinin büyük ölçüde boş olmasıdır. Kendilerine doktor sahip/doktor bey veya incinyer sahip/mühendis bey diye hitap edilenlerin yüzde 98'i ne gerçek bir doktordur ne de gerçek bir mühendis. 

Geçmiş hayatlarında tıpla çok uzaktan da olsa en ufak bir ilişkisi olmuşsa, mesela bir ilk yardım kursuna katılmışsa veya bir sağlık kursunda iğne yapmayı öğrenmişse, bu küçük deneyim artık onlara doktor bey diye hitap etmek için yeterlidir. Aynı durum mühendisler için de de söz konusudur.  


Komünist dönemde ve onu takip eden iç savaş yıllarında askeri rütbeler kıtlık zamanındaki gıda karneleri gibi bol elden dağıtıldığı için Afganistan bir ara general enflasyonu yaşamıştı.

Ancak Karzai iktidarının son yıllarında cömertçe dağıtılan general rütbelerinin çoğu iptal edildi.

Buna karşın rütbeleri iptal edilen eski generaller unvanlarından bir türlü vazgeçmediler.

Bu yüzden Afganistan'da her köşe başında bir generalle karşılaşırsanız, şaşırmayın. 


Hacılara gelince, onların hac ziyaretleri gerçektir; ama gerçek olmayan, kendilerine hacı sahip diye hitap edilenlerin büyük bir kısmının hacılara özgü ağırbaşlılıktan ve adab-i muaşeretten uzak olmalarıdır.

Son yıllarda hac ziyaretleri turistik gezilere indirgendiği için genç yaşta bir sürü insan umre ziyareti yapmış ve hacı unvanı kazanmıştır.

Ama kutsal mekanları ziyaret ettikten sonra dünyevi konulardan el çekip daha çok maneviyata yönelen eski kuşak hacılarla bu yeni türeme hacılar arasında dağlar kadar fark vardır. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Afganistan'da insanların unvanlara, üstelik de hak etmedikleri unvanlara bu kadar düşkün olmalarının nedeni, tek kelime ile komplekstir.

Gerçek bir mesleği ve hayatında gurur duyabileceği bir başarısı olmayan bir sürü insan, bulabildiği ilk unvana dört elle sarılarak toplumda saygınlık ve itibar kazanmaya çalışmaktadır.

Son dönemde Afganlar bu unvan çılgınlığını veya maskaralığını bir adım daha ileri götürerek dünyada hiçbir yerde kullanılmayan bir unvan daha uydurmuşlar, yüksek lisans yapan insanlara "master sahip" diye hitap etmeye başlamışlardır. Türkçesi ile "yüksek lisanslı beyefendi".

Bildiğiniz gibi yüksek lisans CV'lerde gösterilse de doktorlar ve doktora yapanlar için olduğu gibi, gündelik hayatta (bir hitap tarzı olarak) kullanılmaz. 

Tanıdığım az sayıdaki gerçek tıp doktoru veya doktora unvanı olanların, günlük hayattaki karşılaşmalarda veya tanışmalarda son derece mütevazı davranarak bu unvanları kullanmadıklarını fark ettim, buna karşın sahtelerinin, biriyle tanıştıklarında unvanlarına özel vurgu yaptıklarına şahit oldum.

Aslında dikkatli bir gözlemci için bu özel vurgu bile her şeyi anlamak için yeterli, başka söze gerek yok. 

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU