Borsa ve kripto parada FOMO etkisi

Deniz Unay Independent Türkçe için yazdı

Görsel: Coinbase

Günceli kaçırma korkusu (fear of missing out - FOMO) şeklinde hayatımıza giren bu kavram zaman içerisinde internet ve sosyal medyanın eş zamanlı etkileşimi sayesinde bir salgına dönüştü desek yeridir.

FOMO etkisi içerisinde kalan insanlar genellikle sürekli çevrimiçi olarak haberler, hava durumu, borsa gibi konuları takip ederler.

Takipler birden fazla haber sitesi, uygulama ve sosyal medyada gezinerek zaman kaybetmelerine neden olur.


FOMO'nun tarihi 

FOMO etkisi ilk olarak pazarlama stratejisti Dan Herman'ın hazırladığı bir makale ile ortaya çıktı. Fakat o dönemde tam anlaşılmayan FOMO, zaman içerisinde sosyal medyanın ve mobil cihazların hatta bununla birlikte internetin hız kazanmasıyla adından söz ettirdi.

Araştırmacılar FOMO etkisi üzerine yapılan çalışmalar sonucunda; mobil cihazlardaki internet kullanıcılarının neredeyse yüzde 70'inin önemli gelişmeler olduğunda bunu kaçırmanın ve olayların dışında kalmanın endişe verici hisler yarattığını ortaya koydu.


FOMO etkisi üzerine araştırmalar 

  • 2013 yılında Oxford Üniversitesi'nden Andrew Przybylski ve ekibi FOMO üzerine bir bilimsel çalışma yayınladılar. Bu çalışmaya göre FOMO etkisinden en çok gençler ve erkekler olumsuz derecede etkilenmektedirler. 
     
  • Yapılan başka bir araştırmaya göre FOMO bir çeşit hedonik bir tüketim haline gelmiştir. FOMO etkisi içerisinde olan sosyal medya kullanıcısı ilgi alanları eksenindeki gelişmeleri sürekli takip ederek kendisini oluşan kaygıdan kurtarıp bir çeşit rahatlama ve haz duygusunu yaşamaktadır. 
     
  • FOMO etkisi tıpkı bir virüs gibi hızlıca yayılabilme özelliğine sahiptir. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse; Örneğin haberlerde ve sosyal medyada "İstanbul'da kar çok etkili olacak" gelişmesi aslında TV'lerde radyolarda ve sosyal medyada herkesin çok hızlı olarak gördüğü bir gelişme iken bu olayı ilk kendisi duymuş ve paylaşıyormuş hissi ile paylaşan ve mesaj olarak gönderen insanlar bu etkinin yaygınlaşmasını arttırmaktadırlar.
     
  • FOMO'nun bir çeşit dürtüsellik problemi olduğunu ortaya koyan başka bir araştırma ise özellikle uygulamaların bildirimlerinin dürtüsel olarak tetikleyici bir rol üstlendiğini ortaya koyuyor. FOMO etkisinde kalan kullanıcı farklı uygulamalardan gelen bildirimlerle gündemin anında içerisinde olmaktan büyük keyif alırken bir süre sonra zamanın nasıl geçtiğini ve aynı gelişmeleri farklı bilgi kaynaklarından defalarca edindiğini anlamıyor.
     
  • FOMO etkisinde kalan bir kullanıcı eğer yeni ve ilgi çekici bir gelişme yoksa bir gelişmeye isteği artıyor ve farklı kanallardan ve kaynaklardan araştırmalara geçiyor. 
     
  • FOMO'nun kıskançlık üzerine geliştiğini düşünen Çinli bilim insanları 704 ergen üzerinde yaptıkları çalışmada ergenlerin sosyal çevrelerinden geride kalmak istemedikleri ve arkadaşlarını kıskandıkları için gündemi kaçırmaktan korktukları sonucunu ortaya çıkardı.
     
  • Kovid-19 pandemisinin etkisi ile birlikte FOMO etkisi insanlarda artmaya başladı. Daha uzun sürelerde ve kontrolsüz kullanılan cihazlar, kullanıcılarda uyku problemlerine neden olmaktadır. Özellikle cep telefonlarını yattıkları odada bulunduran insanlar uyandıklarında istemsiz bir biçimde kendilerini uygulamaların içerisinde buluyor. Bu nedenden ötürü bozulan uyku kalitesi beraberinde birçok hastalığa davetiye çıkarıyor. 

Borsa ve kripto piyasalarında FOMO 

Borsa ve kripto para piyasalarında FOMO etkisi kullanıcıların daha fazla ekranda kalmalarına, fiyatların hızlı hareket etmesinden ötürü duygusal dürtülerle hızlı karar almalarına ve finansal kayıplara neden olmaktadır.

Borsa yatırımları teknik ve temel analiz olmak üzere bazı verilere dayanılarak alınmalıdır. Fakat günümüz dünyasında insanlar FOMO'nun olumsuz etkileri ile piyasalarda online işlem yaparak ciddi kayıplar veriyorlar.

Bunu oluşturan nedenlere baktığımızda ise; 

  • Kulaktan kulağa yayılan borsa veya kripto para piyasalarında parayı ikiye ona yüze katlayanların haberleri. 
  • Küçük yatırımları büyük sermayelere dönüştürme ile alakalı çevrimiçi reklamlar, gelen mailler ve mesajlar 
  • Borsa ve kriptoda birden hızlı yükselen hisse senetleri ve coinler bunları erken alıp satanların başarı hikayelerine yönelik kıskançlıklar
  • Sosyal medya üzerinden hızlıca yayılan paylaşımlar
  • Kullanıcının finansal problemlerini kısa yoldan çözme isteği 
  • Finansal grafikler yükselirken teknik bir veriye dayanmaksın oluşan daha fazla yükselecek hissi grafikler düşüş eğiliminde iken düşüyor acilen satmam gerek hissi 

FOMO etkisi artık borsa ve kripto para piyasalarında yatırımcıların artması ile birlikte gözle görülür hale geldi.

NG araştırmanın yapmış olduğu kamuoyu araştırmasına göre;

  • Her 4 kişiden 1'i Bitcoin konusunda yeterli bilgisi olduğunu belirtirken, 3'ü ise az bir bilgiye sahip olduğunu belirtti. 
     
  • Araştırmaya katılan her 10 kişiden 4'ü Bitcoin yatırımı yaparken, 6'sı henüz Bitcoin'e yatırım yapmadığını belirtti.
     
  • Katılımcıların düşünceleri ise biraz daha farklı görünüyor. Araştırmaya katılanların yüzde 42'si kripto paraların yasal olduğunu belirtirken, yüzde 23'ü yasal olmadığını belirtiyor. Bu konuda bir fikir belirtmeyenlerin oranı ise yüzde 35.
     
  • Altın ülkemizde en çok sevilen yatırım aracı. Haydi, itiraf edelim, bayılıyoruz altına.  Katılımcılara en güvenilir yatırım aracını sorduğumuzda, yüzde 59'u altın, yüzde 11'i gayrimenkul ve yüzde 9'u döviz seçeneklerini ön plana çıkardı.


Peki, ne yapmalı? 

  • Finansal okur-yazarlık olmadan ve hiçbir eğitim almadan söylentiler veya internetten ve sosyal medyadan yayılan haberlere itibar ederek yapılan yatırımlardan uzak durmak gerek.
     
  • Sosyal medya üzerinde oluşan bilgi kirliliği artık güvenilmez boyutlara ulaştı. Yatırım yapmadan önce alanında uzman olan kişilerden eğitim almakta yarar var.
     
  • Duyumlara itibar etmeden önce oluşan rasyonel teknik verileri araştırmakta yarar var. 
     
  • Alım-satım kararlarında şunu akıldan çıkarmamak gerekiyor. Bir hisse senedi veya coin sonsuza kadar yükselmez sürekli yükselecek beklentisi bazen piyasanın tersine ve ani hareketlerinde yatırımcıları kar elde edecekken zarar eder hale getiriyor.
     
  • Bu alanlarda yatırım yaparken kredi çekmek, gayrimenkul veya araba satmak gibi eylemlerden kaçınmak gerek. Hırs yolu ile alınan bu ve benzeri kararların insanları daha zor durumda bıraktığı haberlerini her dönemde gördük.
     
  • Genel anlamda FOMO etkisini azaltmak için uygulama bildirimlerini kapatmak kullanıcı üzerindeki dürtüsel etkiyi azaltıyor. Ayrıca gündeme dair oluşan gelişmeleri başkaları ile paylaşmaktan vazgeçmek FOMO'nun bulaşıcı etkisini azalttığı gibi başkalarının bildiği ve gördüğü olayları yeniden göndererek zamanını israf etmesinin önüne geçiyor. Bu etki genellikle kişinin hoşnutsuzluğu, kıskançlığı ve meşguliyetinin azlığı ile daha hızlı gelişiyor. Bu oluşan duygulara karşılık refleksler geliştirilmesi ve bir uzman desteği alınması yararlı olacaktır.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU