Çalışan hamile ve doğum yapan kadınların çalışma hayatındaki hakları

İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Kaya, çalışan hamile ve doğum yapan kadınların çalışma hayatındaki hakları hakkında merak edilenleri Independent Türkçe için cevapladı

Fotoğraf: Pxhere

Çalışan kadınlar için çalışma hayatında yaşadıkları sorunları çözmeye yönelik koruyucu düzenlemelerden birincisi gebe kadınların büyük bir bölümünün çalışma hayatında sahip olduğu hakları bilmemesinden dolayı hak kaybına uğramalarını önlemek.

Kadın çalışanlar çalışma hayatında özel olarak korunması gereken gruplar içerisinde yer almaktadır.

Kadın çalışanlar; kadınlara eşit davranılması gerektiği, yer ve su altında çalışma yasağı, gebe çalışanların gece postalarında çalıştırılma yasağı, gebe kadınların periyodik kontrollerine izin verilmesi, doğum halinde istirahat ve gürültü, radyasyon gibi özel risk etmenlerine karşı korunma hakkına sahiptir.


Çalışan hamile kadınların hakları

İş Kanunu'na göre, maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde on sekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaklanmıştır.

Gebelik süresince çalışanların daha dikkatli ve sağlıklı bir ortamda çalıştırılmaları hem bebeklere hem de kendileri için büyük bir önem taşımaktadır.

Bu nedenle gebe veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz.

Ayrıca yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır.

Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılmaz.

Gebe çalışanların yaptıkları işle bağlantılı hareketleri, duruşları, zihinsel ve bedensel yorgunluğu olumsuz etkilemeyecek şekilde olması gerekir.

Gebe çalışan, gebeliğin tespitinin ardından işyeri hekimine durumu bildirmelidir.

Gebe çalışanlar için işyeri hekimi tarafından özel bir politika belirlenmelidir.

Gebe çalışanın, ani darbelere, sarsıntıya, uzun süreli titreşime maruz kalacağı işlerde ve iş makinelerinde çalıştırılmaları yasaktır.

Vücudun alt kısmını, özellikle karın bölgesini etkileyen düşük frekanslı uzun süreli titreşime ve sürekli sarsıntıya maruz kalmalarını önleyecek tedbirlerin alınması gerekmektedir.

Gebe ve yeni doğum yapmış çalışanın kendisinin ve bebeğinin sağlığını olumsuz etkileyecek şekilde elle yükleme ve araçsız taşıma işlerinde çalıştırılmaları yasaktır.

Bu tür işlerde risk değerlendirmesi yapılır, gerektiğinde iş değişikliği sağlanmalıdır.

İkincisi de doğum yapan kadınların, çocukları zorunlu ilköğretime başlayınca kadar kısmi çalışma hakkıdır.

Özellikle çalışan kadınların ve işverenlerin uygulamada anlaşamadıkları konulardan birisi de bu hakkın kullanılması durumunda işverenin onayının gerekip gerekmediğidir.

Bu hakkın kullanımı işveren onayına bağlı olmayıp çalışanın bir ay önceden yapacağı yazılı taleple başlar.

Kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenir. 


Doğum yapan kadınların kısmi çalışma hakkı ;

Analığa bağlı tüm izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir.

Kısmi süreli çalışma talebi işveren tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılmaz.

Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir.

Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam zamanlı çalışmaya başlaması durumunda yerine işe alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer.

Bu haktan faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen işçi işverene bunu en az bir ay önceden yazılı olarak bildirir.

Bu uygulamadan yararlanmak isteyen ebeveynlerin her ikisinin de çalışıyor olması gerekir.

Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz.

İşçi, eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemek zorundadır.

Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanır.

Kısmi süreli çalışma, ücretsiz iznin bitiminden itibaren başlar ve çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar herhangi bir zamanda yapılabilir.

Bu süreler içerisinde işçi herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir.

Kısmi süreli çalışma talebi, ücretsiz izin süresi kesilerek de yapılabilir. Ücretsiz iznin tamamının kullanılması şartı aranmaz.

Kısmi süreli çalışma talebi, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az bir ay önce işçi tarafından yazılı olarak işverene bildirilir.

İşçinin kısmi süreli çalışma talebinde, kısmi süreli çalışmaya başlayacağı tarih ile tüm iş günlerinde çalışılacak olması hâlinde çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde çalışılacak olması hâlinde ise tercih edilen iş günleri yer alır.

Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır. 

İşveren tarafından süresi içinde işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanır.

İşçinin belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmaz.

Kısmi süreli çalışma talebinde eşlerin her ikisinin de çalışması esastır.

Ancak bu şart, kısmi süreli çalışma talebinde bulunulmasında aranacaktır.

Kısmi süreli çalışmaya başlanıldıktan sonra bu şartın kaybedilmesi, hakkın kullanılmasını engellemeyecektir.

Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir.

Tam süreli çalışmaya geri dönmek isteyen işçi, işverene en az bir ay önce yazılı olarak talebini bildirmek zorundadır.

 

 

Sorularınız için: [email protected]

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU