İsrail; hapishanelerdeki mahkumlar arasında koronavirüs salgınının patlak vermesi sonrasında Hamas'ın Gazze lideri Yahya Sinvar’ın ortaya attığı yeni bir mahkum takas anlaşması ile ilgili insani girişimi kabul etmişti. Hemen ardından iki taraf da bu takası tamamlamak için gerekli şartları belirlemek üzere uluslararası arabuluculardan çağrı almaya başladı.
Arabuluculuk hattına girmek için Hamas liderleri ve İsrail tarafı ile temaslarda bulunan uluslararası taraflar var.
Üç taraf anlaşmayı gözetecek
Mahkum takasının uluslararası üç tarafın arabuluculuğuyla ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin gözetimi altında gerçekleştirilmesi bekleniyor. Söz konusu arabulucular arasında İsviçre’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Roland Steininger yanı sıra Alman istihbaratından yetkililer ve Mısır istihbaratından subaylar da yer alıyor.
Alınan bilgilere göre, anlaşmanın birçok niteliği belirleyen uluslararası arabulucuların temaslarında ilerleme kaydedildi. Ancak Hamas liderliğine yakın kaynaklar, temasların henüz başlangıç aşamasında olduğunu, zirâ İsrail'in talepleri ve Hamas’ın sunduğu şartlar arasında ciddi farkların bulunduğunu bildirdi.
İsviçre de devrede
Mevcut verilere bakılırsa Hamas ve İsrail, İsviçre’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Roland Steininger’in takas anlaşmasında arabulucu olarak yer almasını kabul etti.
Daha önceden Filistin Ulusal Otoritesi’nde İsviçre’yi temsil eden bir diplomat olan Steininger, söz konusu dönemde Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde bulunuyordu. Ayrıca Steininger’in Fetih ve Hamas gibi çeşitli gruplardan Filistinli liderlerle bir dizi toplantı gerçekleştirmişliği de var.
Filistin davasının da destekçisi olan Steininger, İsrail'i Batı Şeria ve Kudüs'teki yerleşim faaliyetlerini ve Filistin topraklarındaki insan hakları ihlallerini durdurma çağrısında bulunmuştu. Aynı zamanda İsviçre Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nde Gazze’deki çatışmalar hakkında gerçeklerin araştırıldığı Goldstone Raporu lehine oy kullanılmasına yönlendirmişti.
Hamas ile temaslar
Independent Arabia tarafından elde edilen bilgilere göre Gazze haricindeki -bilhassa Körfez ülkeleri- Hamas siyasi bürosu üyeleriyle bir dizi temasta bulunan Steininger yaklaşan insani takas anlaşması konusunda söz konusu kişilerle birlikte şartlar belirledi.
Hem İsrail hem de Hamas’ın siyasi ve güvenlik liderleri bu konuda herhangi bir bilgi vermedi. Hamas Siyasi Bürosu üyesi Hussam Bedran, takas anlaşmasını medyadan uzak tutmayı tercih ettiklerini dile getirerek “Medya ve sızıntılardan uzak bir diyalog kurduğumuz takdirde daha iyi neticeler alınacaktır” dedi.
Diğer yandan İsrail Devlet Televizyonu’nun (KAN) haberine göre İsviçreli diplomat, anlaşmaya yönelik ilerlemedeki durgunluğu kırmak amacıyla İsrail ve Filistin tarafları arasında karşılıklı mesajlar iletti. Aynı zamanda son dönemde Hamas’ın üst düzey yetkilileriyle de bir araya geldi.
Dolaylı müzakereler
İsviçre Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada “İki tarafla mevcut ilişkilerimiz ve politikamız, Filistin ile İsrail arasında karşılıklı mesajlar iletmemize izin veriyor” ifadelerine yer verildi. Ancak mesajların içeriği hakkında herhangi bir bilgi verilmedi.
Konuyla ilgili verilere göre Steininger, mahkum dosyasından sorumlu Musa Dudin de dahil olmak üzere Hamas Siyasi Bürosu üyeleriyle toplantı düzenledi. Dudin de arabulucu aracılığıyla İsrail ile dolaylı müzakereler yürüttüklerini açıkladı.
İsrail ile Filistinli mahkumlar arasında koronavirüs salgınının patlak vermesi sonrasında insani girişime gidildiğini belirten Dudin, anlaşmanın İsrail makamlarının yaşça büyükler, hastalar ve kadın mahkumlar gibi insani durumları hassas olan mahkumları serbest bırakmasını içerdiğini söyledi. Nitekim Hamas, bu askerlerin isimlerini daha önceden belirlemişti.
Hızlı aracı
Necah Ulusal Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Abdussettar Kasım, geniş bir müzakerelere deneyime sahip Steininger’in ülkesi İsviçre’nin hem Filistinli hem de İsraillilerle iyi bir ilişkisinin olduğunu söylüyor. Bunun da Steininger’i her iki taraf için de mükemmel bir arabulucu konumuna getirdiğine dikkat çekiyor.
Kasım, Hamas'ın Avrupa toplumuyla iyi ilişkiler kurmak ve Hamas’ın Avrupa Komisyonu nezdindeki imajını düzeltmek için İsviçreli arabulucuya olumlu yanıt vereceğini, Steininger’in de bu süreçte başarı elde edeceğini düşünüyor.
Çalışmalarına bakıldığında Steininger’in hızlı bir arabulucu olduğunun anlaşıldığını söyleyen Kasım, bu nedenle takas anlaşmasının yakında tamamlanacağı görüşünde. Nitekim Hamas da koronavirüs salgını sürecinde yapılacak olan anlaşmada hız bekliyor.
Almanya ve Mısır
Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin’in Ocak ayında Almanya’yı ziyaretinin ardından Almanya da mahkum takas anlaşmasının arabuluculuk kanadında yerini aldı. Zirâ arabuluculuk çabalarında aynı zamanda Alman istihbaratından üst düzey iki isim de mevcut.
Alman ve Mısır istihbaratları, 2011'de gerçekleşen ilk mahkum takas anlaşması olan Şalit Anlaşması’nda da arabulucuydu. Anlaşmada İsrail ordusu askeri Gilad Şalit’in serbest kalması karşılığında Filistinli bin 27 esir serbest bırakılmıştı.
Gazze ziyareti
Elde edilen bilgilere göre, arabulucu ekibi Gazze, İsrail ve Mısır arasında mekik dokudu. Bu, bir Alman gazetesinin İsviçreli diplomatın Alman istihbarat yetkilileri ve Mısırlı arabulucularla yürüttüğü çabaların, özellikle de Gazze ziyareti sonrasında ilerlediği bilgisinin yer aldığı haberinde de doğrulandı.
Hamas ile dolaylı müzakerelere girmeye onay veren İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas'ın elindeki dört İsraillinin -Hadar Goldin, Oron Şaul, Abraham Mengistu, Hişam es-Seyyid- serbest bırakılmasını istiyor.
Diğer yandan Hamas ise aralarında yaşça büyük ve hastaların, Yasama Meclisi üyelerinin, kadınların ve çocukların da olduğu 5 bin civarında Filistinli mahkumdan birçoğunun serbest bırakılmasını talep ediyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Elif Turan
